жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

393 МУХАМЕТЖАН СЕРАЛИН (1871 - 1929)тртасынын брай сомдалуы, бэлюм, XIX гасырдын соны менXX гасырдын басындагы мусылман элемшщ 6ip рты — казакхалкынын кызы ретшде авторлык шектеуде болуы. Б р — автордуниетанымы мен кейшкер дуниетанымынын сэйкестипгшенде KepiHin тур. Б р , 6ip жашнан, уакыт, кезен шындыгы, еюнийжагынан, автордын ез бакыты ушш мезгшйз куреске шыгап, солжолда опат болган 6ipeH — сарандар жешнде емес, Гулкэшимасекиий бар кайгысын, суйгенше деген гашыктык мунын imiHeбугт, yHcis рана тагдырдын дегенше мойынсуньш кетш жатканмындар жешнде казактын сан мындаган мунлык кыздарыженшде айткысы келу1 efli. Б р женшде автор ойында бар тагы 6ipнэрсе — Гул кэш и ман ын бас бостандыгы ушш суйгенше косылумаксатында куреске шыгуыньш кажетаз, мезгшаз курес екеншп.Б р — мэселеш тек суйскен жастар гана емес, букш котам болыпшешуге тюстз деген ой. Гулкэшимага артылган жук, борыштынулкеш — жар тесепне адалдык. Акын сомдауындаты Гулкэшимакыз — ертенп ана. Эр кыз — елдш ертенп умт, ертенп анасы.Гулкэшима жас та болса, улкен аналык жауапкершшйсге, адаланалык сезшде. Эйелдщ жар алдындагы, ананын сэби алдындагыаналык таза сезйидшш — алдымен букш адамзат, онын ш^ндерттардын рухани жагынан таза ecyiHiH, enyiHiH xeai. Автор ойысол кекжиекте. Акын казак кызын ар тазалыгы кекжиегшен1здейд1. 1здейш де табады. Ол — Гулкэшима. Болашак урпакушш, онын алдындагы аналык адалдыгы ушш езш эркашан тазаустатан Гулкэшима —акын журепндеп казак кызьгаын символдьпснускасы. Жалпы Гулкэшима —акыннын “Топжарган” поэмасындаразы болып суреттейтш шал Салбай токалынын занды жалгасы.Сонын толыскан, керкейген нускасы. Байыган тур!.Енд1 поэмадагы Баймухаммет бейнесшш жасалуына келерболсак, ол — кей сэттерде акьшньщ eMipre кезкарасыменкел1спеген керегар бейне. Баймухаммет гашыкгыгы кей сэттердеШыгыс дэстур1ндеп дастандар кей1пкерлер1нш суй1спеншш1псеюдш KepiHin кетедь Бэлюм, сондыктан да болар, онын,гашыктык ce3iMaepi “жьшауыктау” шытьт жататын тустары дажок емес. Мысалы, “тегемш кызды ойласам кезден жасты”,“жас агар кара кезден агыл-тегш”, “ол сру мунан бьшай ойтатуссе, тамшылар етепме кезш жасы” сеюдш жолдар. Б р жолдаракыннын поэмасын жазу кезешнае эл1 де болса шыгыстыккисса, дастандар сарынынан толык арьшып кете коймагандыгынангартса керек... Поэманын, непзп окигасы —ею жас арасындагысуйлпеншшйс Баймухаммет елш1мен блеш. Гулкэшимага дегенгашыктык, онын, берйс калыптаскан бегеттерге жолыгып,он-шешшш таппауы онын ел1мге айдады, мэжбур eiri. Акынсомдауындаты Баймухаммет — суйгенше косыла алмаганьша