жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

КАЗАК ЭДЕБИЕТШЩ ТАРИХЫ: XX РАСЫРДЫЦ БАС KE3I (1900-1917) 64ансаган халык поэзиясы, «ютаби акындар» деген атпен белгшболган, нэзирашылдыкты басым устанган дши-агартушылык,Шыгыс эдебиетшщ дэстурш насихаттаушылык мектеп те б1рдейкерйщ. Бул, ен алдымен, сол курдел1 аласапыранды, тенкер1спкезеннщ ерекшелтне тэн кубылысты ерекшелж. X X гасырбасындагы эдебиет тустастай алганда Элихан Бекейханов, АхметБайтурсынов, М1ржакып Дулатов, Магжан Жумабаевтар рухынынаясында, ултгык жангыру, улттык азаттыкка умтылу агымындагыэдебиет. Алаш кесемдер! бул шыргалан курд ел) дэуардеп улттыкэдебиет максатын Абайдын реалистйс эдеби дэстуршщ арнасындажелитеп бердк1917 ЖЫЛЕА ДЕЙ1НП КАЗАК, ЭДЕБИЕТЩДЕП ЦЕНЗУРА.Ресей империясыньщ мусылман халыктарынын ютаптары менбаспага арналган шыгармаларына мемлекетпк мекеме бакылауыXIX гасьфдан басталъш, Казан, Семей, Уфа, Ташкент жэне баскаорта-азиялык аймактардын калаларында етюзщш. 9 cipece,турю халыктары тшнде шыккан ютаптар катан бакылаугаалынды, шетел эдебиетш экелуге тыйым салынды. Патша уюмепютаптар шыгару мен кунделйсп баспага шек койып, жарыккашыккандарынын унамаган беттерш жыртып, кейб1р ceaaepiHeiuipin немесе баспадан мулдем шыгартпай тастады.Катал кысым казак халкынын рухани eMipiHiH барлык саласынажасалды. Казак баспаларынын шпнде эдебиетке, оку-педагогикага,мусылмандыкка, гибратнамага катысты жэне баска да ютаптараяусыз сынга алынды. Катан шектеудщ нетижеа шыгармалардыцмазмуны мен таралымына тйселей dcepiH тигщщ. Сондыктанютаптардын саны курт азайды. Жеке ютаптар фсутьклорлыкшыгармаларга Караганда ете аз мелшерде шыгарылды. Еюгасыр тогысында казак зиялыларынын ортасынан калыптасканондаган жазушылар мен акындар, педагогтар мен агартушыларез енбектерш калауынша жарыкка шыгара алмады. Казакютаптарынын таралымдык данасы 60-500-ге дейш темендедьБакылаудьщ нэтижесшде рухани мазмундагы шыгармалар узакуакыт бойына жарияланбады. Мысалы, Заркум туралы аныз онтерт жыл еткеннен сон 1902 жылы, Сейгт-Баттал туралы аныз 1907жылы гана баспадан шыкты.1901 жылы Каркаралы уезшк бастыгы капитан фон-КиницАкыт Кдрымсаковтын руксатсыз бастырган ютабын СемейЭскери губернаторына ез колымен табыстаган. Ce6e6iH ютап Iмукабасындагы сол уакытка сай мшдетп бакылау руксатынынжоктыгымен тусщшрген. Эскери губернатордын кенсе шенеуншД. Шевелев ютаптьщ жолма-жол аудармасын жасап, темендепдейжазбаша корытынды берген:«1892 жылы 7 тамызда кыргыз, Орта-ксрей руынан Шыккан