жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

КАЗАК ЭДЕБИЕТШЩ ТАРИХЫ: XX РАСЫРДЫЦ БАС KE3I (1900- 1917) 254аипсан екен. Сотан орысша, казакша окытатын мугагпмдертарткан. Султанмахмуг казакша бала окытып, орыс мугал1мшенорысша сабак алуды да ойлайды. Сейтш Эбдйсэр1м болыска epinКатонкаратайта кетед1. «Кдтонкарагайга кеткешм, — деп жаздыкунделшне акын, — ызата шыдамай, ен шыны кун керу ушш.Колымдагы каражатым Семейде 6ip-aK ай туруга жарайтын болды.Семей — канша айтканмен калалы, сынды жер гой, арасындакем KepiHin жургенше, парыксыз казак арасына кетейш депойладым»8.Катонкарагайда 6ipep жылдай icTereH Султанмахмуг кейшЗайсанга ауысады. Отан Эбд1кэр!мнщ Батила деген кызынагашык болуы, мугашмнщ ниетш бшген болыстын кызын тездетш,айттыртан жерще узатъпт ж1беру1 себеп болады. Султанмахмугосы такырыпка жана шыгарма жаза бастайды да, «Эж1бай болыс»(«Юм жазыкты?») атты еленмен жазылган романын Зайсандааяктайды. Оны «Казак» газен жариялаган (Есенгул Мамановтынкаржысы) роман бэйгесше ж1бередд. BipaK колжазба жоталыпкетедь Ka3ipri колда бар нуска — акыннын езшде калган, толыкемес колжазбасы.1916 жылдын жазында патшанын казактардан солдат алтуралы жарлыгьшьщ шыгуына байланысты ел ш ш де кобалжубасталады да, Алтай, Тарбагатай бойындагы ел Кытайга ауабастайды. Султанмахмуг осы кезде Семейге кайтады. BipaK ондакеп турактамайды. Елше барады. Содан кузде оку isflen Томсккаласына жол тартады. Онда Томск Технология институтынынстуденп Эл1мхан Ермековтщ (кейш математика процессорыболган, репрессияга ушыраган) кемепмен даярлык курсына Tycinорысша окиды. 9pi емделедь Турмыс киыншылыгына карамай,орысша 6uiiM алуга жол ашылганын ол куаныш етедь Сол кездепкунделшне: «Жумасына ею гана обед етем (ет татам). Кур шаймен нан. Кшм алганым жок. Кинота, вечерлерге 6ip мэртебеболсын бартаным жок. KyHi-TyHi айналдырганым — ала кагаздын6eTi... XaniM осы. Сонда да кайтырмаймын. Bip тиыным калганшаокимын. Сонан сон турмыс кандай жук салса да, кетерем. BipaKKeHiniM окуда болмак»9, — деп жазады. «Ол 6ip кыстыц шпндеорыс Tini грамматикасын, acipece, синтаксис! мен этимологиясынжете менгерш алды. Орысша жаксы сейлемегешмен, жазута,утынута келгенде, ете жепк болып шыкты. Ол менщ у^мненЛ.Толстойдын, Руссонын, т.б. саяси брошюра ютаптарын окыпжурд! жэне оны терен тусшетш ед1»'° — дейш Э.Ермеков."С. Торайгырулы. Шыгармаларыныц толык жинагы. А., 1933,17-6.’ Сонда, 21-6.10С. Торайгыров. Ею томпык. 2-т., А., 1962,256-6.