жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

КАЗАК ЭДЕБИЕПНЩ ТАРИХЫ: XX РАСЫРДЫЦ БАС KE3I (1 9 0 0 - 1917) 36Шыгыс ejiaepi эдебиепмен, орыс классикасымен, Батые Еуропахалыктарынын казынасымен езара байланысып, ныгая тусп»47дегенде, профессор Шэмшия Сэтбаева гасыр басындагы осызандылыкты накты тужырымдап жепаздьАударма аркылы керкемдж таным кокжиеп кенейш. Бурыннан6epiK калыптаскан Ш ышс эдебиетшен аудару, нэзирашылдыкмектеб! одан dpi жалгасын тапты. Сонымен 6ipre, XX гасырдынбасында Еуропа, Еуразия, орыс эдебиеп нускаларынан аудармаларжасауга ден коюшылык урД'Сп кубылыс репнде танылды. Бул6ip жагынан баше, орыс эдебиепнщ дэстурше назар аударудыналгашкы элаз нышандары едьБал алар эдебиеп де —казак халык болгалы сез енершщ езорньш табиги турде тауьт, ернепн жогалтап, урдгсш узбегенсаласы. XX гасыр басындагы казак бал алар эдебиетшщ ез1нджжана дэстур1 бар. Бул туста балаларга арналган шыгармалар,окулык, хрестоматиялар мен жекелеген шыгармалар арнайыбасылым жуз1нде кептеп жарык кере бастады. Бурынш аныз,ертеп, батарлар жыры, жумбак, макал-мэтел, т.б. тэлщ^щэдебиетпн катарында заман тынысына сэйкес енегелйс жазбаэдебиет туындылары мен ютаптар жшрек жарык кервд. Балаларгаарнап керкем сезш Ke6ipeK толгайтын жазушылар, устазэдебиеппшер, аудармашылар шыкты. Баспалардан балаларгаарналган ютаптар жариялау колга алынды. Эдебиет нускаларыдегенде бурынырак кисса, дастандарды, батырлык эпосты жаттап6biin есепн казак баласынын колына енд1 жана турпатты ютаптартие бастады. Балаларга арналган шыгармалардын жанрлары да эралуан сипатта дамыды. Кдрасез, оленсозтурлер1 балаларга арналганшыгармаларда канык керщш. Аударма шыгармалар да осыкезде жш жарияланды. Бул жылдардаш басылымдар катарындабалаларга арналып имандылыкты насихаттаган ютапшалар да«Иман риеэлэа» ((Балалар ушш), Казан, 1902) кездеседь «Казак |балалары ушш» деген арнаумен «Акыл ютабы» жарык кердо;Казанда 1903 жылы басылып шыккан бул ютапты курастырып,жазушы hdM шыгарушы «Габдырахман Кэшимов» Кекшетауи депкерсеплген. Ютапта мектеп, эдеп, кулык, улп-енеге турасындагытэрбиелж мэш зор насихат сездер мен туындылар тузшген.Мухаметжан Сералин езшщ атакты «Гул каш и ма» ютабынын(1903) алгашкы баспа нускасына «Бозбалаларга тартылады»деген тусщщрме жазыпш. Демек, жасестр1мдерге, жастаргаарналган эдебиет туындысы. 1906 жылы еюнип кайтара жарыккерген Ыбырай Алтынсариннщ хрестоматиясы («Киргизскаяхрестоматия», Орынбор, 1906, 160 бет) казак мектеп балаларынын .рухани талабын канагаттандырган сол заманш субёш окулык47XX гасырдын басындагы казак эдебиетк - А.,1994,6-6.