жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

КАЗАК ЭДЕБИЕПНЩ ТАРИХЫ: XXРАСЫРДЬЩБАСKE3I (1900- 1917)__________ 520тал тартысьшын KepiHici болды, ал сотая байланысты туганжырлар да тал куресшш 6etaeci eju деп керсетуге мэжбур бодцы.Дегенмен автор бул козгалыстын шыгу себептерш тереннентолгап: “Орыс патшалыгынын казактын феодалдарына аркасуйеп, ел енбекшитерше icreген кылыктары эбден канасынанасып келш, 1916 жылы адам алу жарлырына уласкан сон,кеп жылдар iurre кернеген жалынды ыза сыртка тепл. Кдзакхалкынын отаршылыкка карсы, отаршыларга кол берш итаршыболтан казактын хан-султандарына карсы кол кетеру! жалгыз булемес. 1797 жылгы Сырым Датов пен 1837-38 жылдардагы БекейОрдасындагы Исатай-Махамбет козгалыстарынан бастап, сонанкейшп Есет, Ерназар, Кенесары уакигаларын алсак, 1916 жылуакигасы эрменнен келе жаткан бостандык кимылынын, таптыкKYpeciiH жана жагдайдагы жал гас ы екенш керем1з...Халык кай уакытга да басынан кеипрген ipi eMip кезецдершезшщ ой-сана, сез1мше с алып корытады, сол кезеннщ уакигакубылыстары туралы езшш тусштн, nixipiH, пигылын бщшредьБулардын ен 6ipimni айнасы — ауыз эдебиеп /фольклор/. Солсыкылды 1916 жыл туралы фольклордан да 6i3 уакиганынсхемасын толык бшмегенмен, эр 6ip кезен, эр 6ip жалтарысындагыхалыктын кезкарас, кешл-куйш кезге ашык елестетем1з”5, — депжазады. Аталган елендер жинагы “Июнь жарлыгына карсыкетершске шакыру”, “Кетершс”, “EpiKci3 елден айрылранда”,“ Майданнан жазган хаттар” атгы терт бел1мнен турады. Бул жннаксол 1916 жылры кетершстш i3iMeH me жарык керген, айтарлыктайкеп езгерк, ендеулерге ушырай коймаган аса кунды итап болды.Мунда сол козгалыстьщ сыр-сипатын молынан ашатын ауызэдебиеп улгшер1 б1ршама кен камтылган дей аламыз. Соганкарамай, аталган енбек узак жылдар бойы жабык усталып, халыкназарынан тыс калып келш. Тек ел1м1з тэуелаздйс алганнан 6epiкарай гана зерттеушшер бул жинакты еркш пайдалануга мумюндпсалды.1916 жылры кетершске арналган тары 6ip жинак “Песни ошестнадцатом годе” деп аталады. Бул ютапшага осы кетершскеарналган елендердщ ен тандаулы деген yniinepi мен жыр,дастандар К.Алтайский, П.Кузнецов, Л.Архангельский секшибелгш акындардыц орысша аудармасымен беритген. Осымысалдардан Кдзакстаннын улттык мэдени-гылыми зерттеуинституты кызметкерлершщ елеуге турарлык улкен енбепншжемю екет айкын ангарылады. Рас, 1940 жылы Кдзак КСРРылым академиясынын Tin жэне эдебиет институты да “ 1916жыл” атты елендер мен дастандар жинагын жариялады, 6ipaK бул5Он алтыншы жыл. А., 1936. S-6-б.