жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

205 ШЭКЭР1М ЦУДАЙБЕРДГУЛЫ (1858-1931)* * *Шэкэрш улы Абайдан бастау алатын реалиеттк улгщеплириканын дамуына гана улес косып койтан жок, онын каламынанкеркемшк бояуы езгеше «Калкаман — Мамыр», «Еншк — Кебек»,«Нартайлак пен Айсулу» тэр1здд эпикалык аукымдагы тамашасюжетп поэмалар да туды. Ел ппшде ертеректе болып еткенокигалар непзшде жазылган «Калкаман — Мамыр» жене «Ещпк— Кебек» дастандары алгаш рет 1912 жылы Семей каласында жекежекеютап болып басылып шыкты.«Калкаман — Мамыр» дастанынын окигасы еонау «актабанщбырынды» заманында етедь Ал поэманын жазылуы еткенгасырдын аяк uieHi Tapi3fli. Олай дейтш1м1з, акыннын успм1здепгасырдын басында Абайдын кез1 Tipieiitae жазган «Енлж — Кебек»поэмасында мынадай жолдар бар:Калкаман мен Мамырды жаздым бурын,Окыгандар, байкадын онын сырын.Енш айтамын Еншк пен Кебек сезш,Тагы сынай кврвдз мунын турш20.Поэма окигасы еткен он сепзшпй гасырдын алгашкыширепндеп Жонгар шапкыншылыгы кезшде халык басына тускенкилы кезецдерш бейнелейш. Тарихи сахна шыгарманын тынысынкен у стаута мумкшшк береш. EipaK дастандагы тарихтьш paniбудан api ер1стемейш, осы шенбердщ аясында калады. Ол тек кананепзп окига еткен орта туршде гана кершеш. Ал непзп мэселе —сол дэуярдеп адамдар санасыныц, мшез-кулкынын, эдет-гурыптынжайы, когамнын элеуметпк, адамгерпплйс жагдайлары.«Калкаман—Мамыр» — жанрлык жагынан лиро-эпикальпсдастан. Поэма Калкаман мен Мамырдын арасындагы махаббатхикаясына курылган. Мамыр кыздын Кдлкаманга epin кету1ненаразы болган кыз терюш Мембетейлер ею жасты елпруд! тал апетеш. Ал ж т т жагы бутан карсы. Екшпп топтын басында даналыгыдариядай Энет баба жур.Мэмбетей жатып алды, ырык бермей,«Кдлын мал ал, 6iT* — деген сезге кенбей.Калкаман мен Мамырды елпрмесе,Кетем13 деп бабанды TinTi кермей.Бабан айтты: «блпрер жумыс емес,"Сонда, 291-6.