жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

65 XX РАСЫРДЫЦ БАСЫНДАГЫ КДЗАК ЭДЕБИЕПАк,ыт Кдрымсак,овтыц есшшен басылган ютапшада ислам дш1(магометанской религии) мен кыргыздардын салт-дэстуршсипаттаудан бастайды, содан кейш автор казак даласындакэтрлердш (орыстардын) кебекн кыргыздарды еркщщктенайырып, кэшрлердщ (орыстардын) кыспагында кадцырганынайта келе, олардын жан басын, мулкш санамалайды. Ол барлыккыргыздарды дшге шакырып, кэшрлердщ (орыстардын)кыспагынан мэнгипкке кугылуга ундейдг Б р ютапты АкытКдрымсаков Ыбырай-хЯНнан баспадан шыгарып, кыргыздаргатаратып беруш сурайды.Аудармашы Д. Шевелев» м .XIX гасырдын аягында баспадан шыгаруга тыйым салынганказак шыгармаларыньщ саны оннан асады. Дегенмен, бугшп кунгедейш С.-Петербург Орталык комитетше етюзшген, мурагатгардасактаулы, жарык кермеген колжазбалардыц накты саны amбелпаз. Тыйым салынган жеке шыгармалардын катарындаказак акьшы Дулат Бабатаевтыц «бсиетнама» енбеп бар. Онын6ipiHmi басылымы 1880 жылы шьпът, шектеудш нэтижесшде онжет1 жыл бойы кайта басылмаган. Екшш1 басылымы 1897 жылышыккан. Фольклорлык шыгармалардан, непзшен, Шни жэне дшд1насихаттау багытындагы шьпармаларга тыйым салынды. Олардьщкатарында «Заркум», «Сейй-Баттал», «Осербай», «Нуширван»,«Шахмаран», «Салсал» жайындагы аныздар жатады. «Кесйсбас ютабы», «Мухаммед-Ханафия», «Элхаз1рет РасулалланынМигражга конак болтаны», «Жумжума» жэне т.б.'шьп'армаларынбастыруга руксат бершмеген.Осылайша, казак ютабынын XIX гасырдагы цензурасыщни жэне шнш насихаттау багытындагы шыгармаларга нактысаяси курык салган. Рухани мазмунды казак шыгармаларыпанисламизм, пантуркизм идеяларын насихатгаганд ыктан,шынында да патша еюметше коркыныш тугызуга непз болды.Ce6e6i, б р шыгармалар казак когамынын рухани дамуына, онынпшнде ислам щн1не упттеуге арналган ед1 жэне олардьщ копшшМ«дшаздермен» («кэшрлермен»), ягни казактардын жер1н жаулапалган орыстармен курес идеяларына толы болган еШ-Кдзак итабын бастыруды шектеумен катар, мусылмандык жэнеаксуйектер эдебиеттер1н шетелден экелуге тыйым салынды, ютаптарату мен KiTan саудасы салалары кыскартылды. Сондай-ак,мусылмандьпс ютаптарды сатуга катан бакылау койылды.XX гасырдын басында казак жазушыларынын шыгармаларынанКдзакстандагы кен квлемдеп орыс отаршылдыгы жайында ултазаттыкидеяларьш жж кездеснруге болады. Кдзак зиялыларынындемократиялык кезкарасын кал ыптастыруга 190S-1907 жылдардагыМКР О М А , кор № 1 5 ,2-том, № 408 ic, 48-6.