жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

313 СЭБИТ ДвНЕНТАЙУЛЫ (1894 - 1933)* * *Сэбит Двнентайры шыгармашылыгын кеп зерттегенЕ.Ысмайылов акын поэзиясынын реалистж сипаты менстильдж ерекшелйтне катысты мынадай келел1 niKip туйеда: «Кайшыгармасын алсак та, патшанын отаршылык жагдайындагыкогамдык курылыска Сэбиттщ наразылыгы айкын байкалады.Заман, Сэбиттщ суретгеушде, азулы мен тырнактыныю, тулюдейкулар мен арыстандай зорлыкшыл жырткыштардш. Тезбестейтынысты тарылткан eMip айнала каптаган ерт сиякты, халык солерттен туншыгып кашып, биж жардьщ кабагына кeлiп тыгылыптургандай, 6ip жагы апат экелетш каракошкьш жалыны аралас ертболса, eiciHmi жагы биж жардын шетшдеп терен куз, краса онанкутылу жок. Кдзак халкынын отаршылдьж кысымдагы аяныштыхалгн акын осылай елестетедь Акын ауыр азапта жаткан халкынынарманы ретшде: Туншыгып эл1м 6iiri, eciM шыкгы, Буркылдакжердщ кез боп шандауына. //О т салып 6ipeyi экеп, 6ipi урлеп тур,KiM MeHiH су куймакшы жанбауыма, — («MeHin жэтм») дегенмунды елещн жазады. Осыдан келш акын шыгармаларында eMipшьшдьпын бейнелеп, туспалдап суреттейтш (басня, аллегория)эдютер туып калыптасады».Акьтньщ замана шындыгын беруде, отаршыл саясат билтнщкитуркылыгын, эдшетаздогш суреттеуде мысал елендер1 ерекшеорын алады. Б р ретте акыннын сатиралык елендер! онын мысалжанрынын uie6epi тургысындагы даралыгын айкындайды. Ол —казак эдебиепндеп мысал елендерд1 Абай, И.А. Крылов, ЕабдоллаТокай, Ахмет Байтурсынулы дэстурвде жалгастырушы.С.Денентайрынын тенкершке дейшп мысал влендерш галымК.Шэменов ею топка болт карастырады: 1) аударма мысалдары;2) тел мысалдары. Bipimiii топтагы «Бит пен бурге», «Bip келдепуш балык» мысал елендер! «Калила жэне Димна» атты Heri3i ущпхалкынын эдебиетшен тарамдалып, барша элем халыктарьшатараган мысалдардын орыс тшшдеп нускаларынан жасаганаудармалары болып табылады. Акын сонымен катар татардынклассик аш ны Еабдолла Токайдын «Рамазан айында I6inicriHшайтандарына айтатыны» мысал еленш аударды.Сэбит мысал елендершде отаршыл саясаттын билеу жуйесшетэн озбырлык, киянат эшкереленш, адам бойындагы Kecipкесапатсыналады. Мысалы, «Бозторгай» мысал елешнде патшаэюмдершщ ел билеу iciHaeri киянаты эшкереленсе, «У жегенкаскырга», «Ею болыстьщ тэубеа», «Кектебетке», «Эр жан эртурде» мысал елендерщде жемкорлар мен шен-шекпенге к рболган жетеаэдер шенелед!«Ауырган арыстан», «Ko3i тоймайтын ит», «Ею теке», «¥ры