жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

КАЗАК ЭДЕБИЕПНЩ ТАРИХЫ: XX РАСЫРДЫЦ БАС KE3I (1900-1917) 376МЭЛ1М ютаптарга суйенген. Жэне осы “Бэдел-хаж” ютабын езflayipiHiH бшмдар, зиялы адамы Ризаддин Факреддин44 хаз1ретмакрдаган.Бэдел-хажы мэселеа ютапта жан-жакты карастырылады.Мэселен, 6ipey еюнпп 6ipeyaeH сауап, кунэсш кетерш алуга болама? Хажыга e3i ушш каражатын 6epin Kici xi6epyre бола ма? Каза(еткен, борышты —К С ) намазды езге адам етей ала ма? Гумар б рмасел ел ердщ барлыгы да Куран KapiMOi, шарират жолын дурыстусшбеуден шыккан жансак сездер, кейб1реулердш б ш т с ш т н е нтараган жалран кагидалар дещц. Гумар niicipiHme, 6ipey ymiH 6ipeyтозакка да, жумакка да бара алмайды. 9p6ip казак намазын e3ieieyi тшс. Жагдайы келмейтен адамнын кажыга баруы м1ндеттеемес. Мал, каржы куппмен e3i бармай-ак кажылыкты етеуд1 нежумакка юрмек боп мал, каржы 6epyai есиет етуда Гумар барыптурган ерстк санайды. 0з сез1мен айтсак: “Tipminiicre кажыгаKymi келсе, эрюм 63i баруы керек. Ал ешй кай ретпен болса да бараалмай калса, ол халде бедел ж1берш ешнэрсе бштеШц. Ол акшаныбэделге ысырап кылганша ез елшдеп THicri орындарга сарп етукерек. Ол акшамен шэюрт окыту керек, мугал1м сактап, мектептэрбиелеу керек. Ол акшаны муктаж керип Иэм жакындарга 6epin,аштыктан, жаланаштыктан сактау керек”45.Гумар б р югабында ой, толгамдарынын бэрш дши адамдардыцсейлеу, жазу ынрайымен араб, парсы, татар сездерш колданаотырып жазады.Ал “Ойга келген пшрлер1м” араб, парсы, татар ceaaepi араласкоспа тише жазылган енбек болса, “Шора” журналындагы“Эйелдер хакында”, “етший”, т.б. б1ркатар макалалары46 турйс,татар телдервде. Гумар мусылман кауымына ортак мацыздымэселелерд! талдаганда турю телдес TyciHiKri телде эдеШ жазсакерек. Мунын 6api — Гумардын ез кезещнщ озык ойлы, б1ркатаразаматы болгандыгын дэлелдей туседа.Г. Караштын мерз1мш баспасез беггершде жарияланганмакалалары да аз емес. Макалаларында кетерген мэселелер1 де сансалалы.Ол 1911-1913 жылдары эуел1 Ордада, сосын Оралда шыгыптурган “Кдзакстан” газеп жумысына белсене атсалыса журт,газет редакторы Е.Буйрин, сол кездеп казак знялыларыБ.Каратаев, Ш.Бекеев, Г.Мусагалиев, А.Мэметовтер сиякты осыгазет бетенде казак халкыныц мэдениетте ел болуын кексейтен44Риззадан Факреддин —XX гасырдын бас кезщде Орынборда шыгып турган“Шора” журналынын редакторы, белгип татар галымы.45 Г.Караш. Замана, 205-6.46 “Шора”. Орынбор. 1911, № 9,10.