жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

93 XX РАСЫРДЫЦ БАСЫНДАГЫ КДЗАК ЭДЕБИЕП“Терт тере”, “Кдндыжап”, “Наурызбай-Фатима”, “Радш патша”,“Арон Рашид” дастандары — Кекбай шыгармашылыгындагыулкен акындык белестер. Алгашкы уш дастан Абылай хан менонын батыр урпакгары Кенесары, Наурызбай ерлжгерш баяндагантарихи такырыпка курьшса, “Наурызбай-Фатима” — непзпкейткерлер! тарихи тулгалар болганмен, гашыктык дастан, алсоцш ею дастан “Мын 6ip тун” epTerici непзшде кисса жанрындаi жазылган шыгармалар. Осылайша езшщ такырыптык аукымымен сюжетпк xenici жагынан Кекбайдын эпикалык туындыларыI дербес уш циклда курайды: 6ipiHmici, казак ем1ршен жазылгантарихи дастандар да, eKiHuiici, тарихи тулгамен байланыстьфылгангашыктык элементтер1 кездесетш хикаялык дастан болса,ymifmiici— шыгыстык желiдел дастандар.Eipimni цикдщ курайтын “Сабалак”, “Кандыжап” жэне “Терттере” дастандары казак халкы eMipiHfleri тарихи окигалардыкеркем тшмен айшыкты баяндайды. Кдзак тарихында айрыкшаорны бар, кернекп мемлекет кайраткер1 атакты хан Абылай туралы,онын ел коргау жолындагы ерлжтерш халыкка еленмен жетюзуАбай санасында орныгып, улкен тшекке уласса, устазынын осыарманын Кекбай жузеге асырган сиякты. Осы шыгармаларыныншпнде келемдкл — “Сабалак” дастаны жас куншде жеим кальш,Сабалак атанган кезшен ерлтмен, ептштмен, батырлыгыменкезге тускен Абылайдын ерлйс ютерш керкем кестелеп, хандыкдэу1рлеген шагына дейшп eMipiH шынайы суреттеЩи, казакхалкьшьщ сырткы жауга карсы куресте ел болып 6ipiryiHiHсимволдык белпс1 ретшде Сабалактын (Абылайдын) каЬармандыкбейнесш жасайды, осы тарихи тулга образы аркылы халыкты елболуга ундейд1.“Терт тере” атты тарихи дастаны “Сабалак” дастанынын зандыжалгасы icnerri. Кенесары бастаган улт-азаттык козгалысынынбасталу ce6e6i осы шыгармада айкын ангарьшады. Дастанныннепзп сюжетпк желйл Абьшай хан урпактарынын мемлекетгшпспI калпына келпрш, туган халкьшьщ бостандыгы жолындагы ерлпсi KypeciH баяндауга курылган.Шыгармада отаршылдык ектемдж салкынына наразылыкбелгшер! сьф берш, халык муны мен арман-тшеп тарихи тулгалараркылы айшыкты керсетшеди. Ал “Кандыжап” дастаны — кел ем iжагьшан шагын шыгарма болганымен заман шьшдыгын дэлбере алган керкемдт куатты туынды. Дастанда казак-калмаксогысыныц шешуш1 сэттер1 непзп кей1пкер Абылай хан бейнес!аркьшы айкындалып, тарихи окиганын Кдндыжап бт м 1мен сэтпаякталуын керкем баяндайды. Сюжетпк окигасы ширак жетшген,I кейлкерлершщ ic-эрекеп накты бейнеленген бул шыгармадаКекбайдын шыгармашылык ойлауынын тарихи факторы