жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

63 XX РАСЫРДЫЦ БАСЫНДАГЫ КАЗАК ЭДЕБИЕПбагытгарга ойысты. «Айкап» (1911) —«Кдзак» (1913) сынды улттыкбасылымдардын арасындагы престщ непзшде осындай котамдыксаясикезкарастар жарысы да байкдлды. XIX гасырдын екшпйжартысынан ж ал гас кан улт-азаттык, агартушылык-демократтыксипаттагы агымдар аясында жанадан туындаган саясиэлеуметпкахуалга байланысты елдж, мемлекетшшдж багьптыбасым устанган (А. Байтурсынов, М. Дулатов, М. Жумабаев),агартушы-демократтык багьггка кеб1рек ден койган (М. Сералин,СДенентаев, С. Торайгыров), дши-агартушылыкка жакын турган(М.Ж.Квпеев, М. Кдлтаев, Ш . Жэнпров) эдебиетпплер эркайсысыез кезкарасы тургысынан шыгармаларын жариялатты.Бул кезендеп казак керкем сез! тек кана Алаш урандыэдебиеттщ уысьтда гана болды десек, эдебиеттщ кепкырлыкекжиегш тарылтьш алар едж. Дэстурл1 эдебиет, керкем ойдынезге де турт багыт, белгшер1 турл1 дэрежеде KepiHic 6epin дамыды.Отан тарихи алгышарттар да жеткшжп еда. Тарихи думщгаокигалар эдебиетшшер алдында тосьш жагдайларды туындатса,сонын бэрше кдтысты тшсп бага беру, багьпты айкындау улттыкмуддеден туган парыз еда. Жер мэселес1, 1916 жылгы маусымжарлыгы, автономия, улттык эскер, мектеп, азамат согысынынканды кыргыньшын алгашкы леб1, тагы баска толып жатканкиьш-кыстау кундердщ аласапыран мшдеттер1 мен окигалары ултзиялыларынын тьшыс-ттршшитне де килжп де, ол улттык эдебиетурдасшде жангырып естшда. «XX гасыр басындагы казак эдебиеп—улыдэу1рдан: шгеритеулер, курес, кетерийстер, сурапьш согыстар,киян-кесга тенкерютер дэу1ршщ эдебиеп. Курдеш кеп кырлыэдебиет», — деп тужырымды бага берген профессор БейсенбайКенжебаев ол тустагы казак акын-жазушыларын саяси, эдебибагыттарына карай: 1) агартушьшык, 2) агартушы-демократтык,3) демократгык-тенкерюшш топтарга жжтейда63. Бул багамдаусол кезендеп эдебиет тарихынын шынайы ахуалынан туындагантужырым. Деген мен, XX гасыр басындагы кыруар кеп акындармен жазушылар шыгармаларын саралап, багыттар мен агымдардьщсаяси, керкемдж сипатгарьш таратьш зертгеу — социалистжреализм anici тусында мумкшдак бол маган, enai гана колга алынабастаган icrep. ¥лтшыл эдебиеттщ улы мурасына жол жана гана,тэуелаздж жылдарында ашылды.Ал XX гасыр басындагы казак эдебиетт — халык тарихынынен 6ip биж белесп, ineuiyini кезешшц курдел1 шындыгынсуреттеген эдебиет. Жана эдебиетпн бойын нктеген кезецкЖана эдебиетге эдебиетпн гуманистж, сыншыл-демократияльж,агартушылык, реалистж багыттарьт, дэстурл1 эдебиет, азаттыктыа Б. Кенжебаев. X X гасыр басындагы эдебиет. — А .,1993,. 29-6.