жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

КАЗАК ЭДЕБИЕТШЩ ТАРИХЫ: XX РАСЫРДЫЦ БАС KE3I (1900-1917)___________412екенш, iniKi кайшылыкпен куресу мэнш керсету аркылы акынкаЬарман жан дуниесгне тукшрлей теревдеу улпсш де жасаган.МэшЬур Жусш кай елешнде болмасын, белгш 6ip кубылыс,эрекетке кеп кезбен карай бшуге жетектейш. Сонын 6ip айгагы— «Сэйгедщ, сона, бегелек* елеш. Шыгармада алдымен халыктыезш, канаушы сэйгедщ, бегелек тэр1здшерге epic беретшанкаулык, надандык сыналады. Сейтш акын жауыздык пенадамгершшк арасындагы кайшылыкты, керегарлыкты ашумен:жауыздын жауыз, i3riHiH i3ri екенш бейнелеумен шектелмейш.Мэселен, сэйгедщ, сона, бегелекп сол кезде едщ алдаган езушшер,отаршылдар деп, соларды туйреумен шектелу б1ржактылык,успртпк болар еш. 0м1рде кас пен досты айырмай, жэшгейлйскеуйып, кеш опык жеп куйзелушшер бар да, эдем1 сез1мнш 6ipi— сенпшпкп пайдаланып, тайрандаушылар бар екеш белгш.Оны ана халыкга бар, мынада жок, ана заманда орын алган, кейшушыраспайды деп айтуга болмайды. Ендеше жауыздын жауызекеш онсыз да белгш. Басты кателж, трагедия сол кесапатка жолберуде, илангыштыкта жатыр дегенге саяды акын.МэшЬур Жусш Кепеевтщ 1907 жылы Казан каласында басылган«Тфлжте кеп жасагандыктан керген 6ip тамашамыз» ютабындагы«Сокыр, санырау, жаланаш хикаясы» да — казак эдебиептарихында елеут орын алатын туынды. МэшЬур Жусш мунда адамсез1мш, козкарасын курдел1, кайшылыгы мол калпында керсетугекешл белед1. Eip адамнын 9pi басканын кемшшгш байкагышекеш, dpi езше керек icTi мулде кермейпн1, кайшылыгы нактыашылган. Шартты турде «сокыр» деп алынган ол кумырскадайусак затгарды кергйп те, одан ipipeK нэрсе, жан-жануар атаулынымулдем кермейтш болып алынган. Eip адамнын 6ip затка ересенкырагы бола тура, еюншюш мулде KepMeyi окырманга кеп ойсалгандай. Шартты турде «санырау» деп аталган eidHiui адамболса, ол катты шыккан дыбыс атаулыны мулде кабылдамайды да,ете бэсен ynni, сыбырды, «кулактыдан» бурын еспп кояды. Акынелен аягында «санырау» деген1 «бэр1н ез!м 6uiaiM» деп, узак ойгас алынган, «ез жанынын пайдасын» еспмейтш адам екен1н айтады.Акын шартты турде «жаланаш» деп аталган ушшип адам аркылыeMipiHiH eTKiHmi, кыска екенш умытып, ойга алганынын 6apinтындырдым деп, бос журген жандарды сынайды.бдение айтылатын езекп идея, непзп сын тек булайтылгандарда емес. Акын езше керек icri кермеушшкп,еспмеушшйсп, а зга токмейшсущ сынап кана коймайды. Суреткербасты назарды кермегенш керд1м, еспмегенш естшм, барданемес, жоктан айрыпамын деп, адасушыларга аударады. Кермеу,еспмеу, ештенес! болмау 6ip кемшшйс, 6ip жоктык болса, оданулкен KacipeT тагы тур. Ол кермегешп керд1м, еспмегенд! ecrifliM,