жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

КАЗАК ЭДЕБИЕТШЩ ТАРИХЫ. XX РАСЫРДЫЦ БАС KE3I (1900-1917) 284тургыда суреттеуде Султанмахмугтын мойны озык турады. Оныншыншыл шыгармадарында трагедиялык сарын басым кел еда.Ол жан-жакты кыспактагы, тарих кешшен кеш калган карангыхалкынын трагедиясын кере бшда. Акын 63i халык е к ш болыпжокшылыктан, надандыктан шыгудын, енерге умтылудын киынжолын кешп, кеп 1зденда, e3i айткандай, «шындыктын ауылынi3flen», таба алмай адасты, 6ipaK онъщ 1здешанде тыным болганжок. Онын:немесе1здедам, iaaeceM де таба алмадьш,Табам деп ез1мш ез1м неге алдадым?Адамнын адам аты акталмайды,Бейнет кып, бар бшгешм —соны ангардым51.Бул кунде адасудан кез ашпадым,Не нэрсеш кездесем, тал баспадым, —Дуниеден баска рахат тшемеймш,Кеш, арым, мен бшместщ адасканын52, —деу1 де сондыктан. Ары таза, nixipi ашык адамнын заманы мензамандастарына айткан сыры бул. Сондыктан акын eMipimn жекедетальдарын емес, онын непзп даму, есу тенденциясын угу керек.«Айтыс» (1919)таосыжуйедепдурыстусшшмей, эркилытюргеушырап журген поэманын 6ipi. Бул — акыннын сонгы, dpi аяктайалмаган шыгармасы. Мунда ол дала акыны мен кала акынынайтыстырып, сол аркылы кала мен даланын эркайсысынынезше тэн артыкшылыгын жэне кайшылыктарын талдайды. Далаакынынын сезш басымырак устап, Султанмахмуг сонын аузыменказактын жерш, табигатын, елш, ел басшылары мен батырларын,акын-жазушыларын, салт-дэстурш мактан тута жырлайды.Казактын Tirti мен дуниетанымынын бшктшн («байкасанказактын езшде бар, дуниенщ генийлш, пайгамбары») суреттейда.Даланы ол калага карсы койып, онын у-шуын, адамдарынын далаадамдарындай кенпейй) емеслпн, ж1ктелуш1п1кт1н молдыгын,эдалетс1здакп ашып керсетеда. Cip9, кал ад аты OMipiH окуi3Aen, yHeMi жолы сэтп болмай, кеп киыншылыкпен етю'згенСултанмахмуттын кала туралы ecepi жаксы болмаган болуыкерек, ол кебше даланы баса айтып, Tinri онын керер кезгеогаш кертартпа эдет-салттарын, емш1 баксы-балгерлерше,«кайырымды байларына» шеЙ1Н асьгра макгап xi6epeTiHi кезгешалынбай калмайды. Сонымен 6ipre кала акынынын аузымен511-том, 131-6.52Сонда, 119-6.