жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

553 1916 ЖЫЛРЫ УЛТ-АЗАТТЫК K0TEPU1ICKE БАЙЛАНЫСТЫ TYFAH ПОЭЗИЯАлайда батыр сонгы 6ip uiemyuii айкаста жау огынан мертболады. Жастар майдан жумысына женелт1ледгКетершс женшс тапканнан кейш колга тускен колбасшыбатырлардьщсоттагы батыл жауаптары мен кайсарлыгын аскакжырлау —Жетпсу акындарында белгш 6ip дэстурге ай налган, бутан“Бекболат” дастанындагы урщс себеп болганга уксайды. АкынЕсдэулет Кдндеков езшш “Эли батыр” атты дастанында сол 1916жылш улт-азаттык кетершсшш жалынды басшыларынын 6ipiЭл ид in соттагы батыл да етюр жауаптарын аскактата жырлайды.Эли —Кордайда туган асыл азамат. 2S маусым жарлыгы шыкканда,оган карсы халык жасактарын баскарып, азаттык ушш алысады.Кейш eai келш бершш, сотта халык муддесш коргап, эдшетЫзшкгшшыру себептер1н ашып сез сейлейш. Элидш кезаз ерл^ктержКенен Эз1рбаев та жырлап, халык улынын енегел1 icTepiH мактантуткан.Халык акындарынын Кенес eitiMeTi жыддары жырлаган 6ipтоп дастандарында /К.Эз1рбаевтын “ Кыргызбай”, “Эли батыр”,Н.Байганиннщ “врютеген eMip”, С.Кер1мбековтын “0шкенжанды”, “Бес мылтык”, Э.Сариевтщ “Алатау майданы”, т.б./ окигаepici 1916 жылры кетершстен бастау алса да, басты туйш 1917жылры Казан революциясыньщ жешстерш жырлаумен аякгалады.Сол себеип буларда мазмун уксастыктары ушырасады.1916 жылры улт-азаттык кетершсшш манызды б ip ошагы—Торрай козралысы болды. Мунда 25 маусым жарлырына карсыкетеритген халык Эбшгапар /кыпшактар/ мен Оспанды /аррындар/хан сайлап, бас сардарлары етш Аманкелш мен Кейюш сайлайды.Алайда осы кетершстш алрашкы басшыларынын козралыстыуйымдастыру женщцеп сан алуан icrepi “хан” деген айыппенэшл бараланбай, Tepic тусшшршп келш. Бул мэселе ел1м1здщтэуелаэцшс алуынан кейш рана езшш дурыс барасьш алып отыр.Сол жылры кетершсп бас кару тарихынан Аманкелш Имановтыналатын орны айрыкша. Ол патша еюметшш сол жылры маусымжарлырына карсы кетершген халыкты баскарып, ею-уш жыл бойыузшказ курес журпздь Элденеше рет патшанын карулы эскершекарсы куресте кезаз ерлйсгер жасайды. Аманкелдшщ жэне оньщузенгшес cepiicrepiHiH улгш icrepi сол сарбаадар сапында болтанОмар, Сэт, Kpepi Tapisai акындардын акын-толгауларында кещненсипатталып, лайыкты багасын алды. Рас, бул топтагы акындар'Аманкелдшщ epniKTepi мен ic-эрекеттерш кен пайдаланды,алайда Кенес еюметшщ устанган саясатына сэйкес кетершстшсыр-сипатын таптык курес туррысьшда жырлауга мажбур болды.Сонын нэтижесшде сан килы бурмалаушылыктарга жол бериш.О.Шипиннщ “Аманкелдшщ айбаты”, Кудершш “Ер туды”,Э.Кундызбаевтьщ “Аманкелш”, Сэттщ “Маусым жарлыгы”,