жекелеген ак.ындар шырармашылыеына шолу

253 СУЛТАНМАХМУТ ТОРАЙГЫРОВ (1893-1920)(«Сонда, 1913, №17) атты макалаларында МДулатов ютаптарысыналатынын ескерсек, «Кдзак» газетшщ Сртанмахмуттытйселей кезде re Hi раска шыгады. Птарш «дуниеге шыгаруда Kiciбетше карамайтын» акын «Кдзактагы» агаларын ренжтп алгангауксайды. вз шыгармаларына коса «Айкал» бетшде басылган«Кдзак» газеп жэне устанымы туралы птарлер де уйымдастырушыесебшде Сртанмахмуттын «кшэзд» саналган. Сондыктан «Кдзак»газетшщ басындагылар «Айкаптьщ» шыгарушысы М.Сералингеыкпал eTin, Султанмахмутты журналдан KeTipyi эбден мумкш.Редакциянын Султанмахмупъщ кеткен iH хабарлап, енш оньщжурналмен «em6ip катьшасы болмайды* деп жазуьшьщ e3i де«Кдзак» алдындагы акталу сиякты.«Айкаптан» кеткеннен кейш, 1914 жылдьщ жазьшдаСултанмахмут ез елгне — Баянауылга барады. Аулында 6ipa3уакыт бала окытып, каражат жинап алып, улкен калалардьщ6ipiHe о куга кетуд1 ойлайды. Ел жастарын о куга, 6uriM жолынатартатын мэдени-агарту уйымьш куруга тал ап жасайды. 03i «ШонcepiKTiri» деп атаган осы уйымнын алдына турмысы наш ар, кедейокушыларга кемектесу, окуына каражат беру, ел iniiHe газетжурналдаралдырып, ютапханалар ашу, оган хат бшетш адамдардытарту, акын-жазушьшардьщ шыгармаларын бастыру7 мшдепершкояды. «Серйспктщ» максаты акынньщ «Шон серйстшн» ашарда«Шон cepiKTiri» туралы кепке кггеген баяндаманын басы», «Брбаяндаманын арты мынадай сездермен тынады» деген влендершдеде айтылган. Алайда, акынньщ ойы йке аспайды. Не «Шонсерйспгше», не езшщ окуына каражат жинай алмайды. Кемекгесердеген yMiTneH барган адамдары ыкылас-пейш танытпайды.Тагдырына наразылык бищрген 6ipa3 елендерд! («Кунделйсдэптер1нен», «Кос уй», «Bip адамга») акын осы кездегт кещл куй1acepiMeH жазган.1914 жылдьщ кузшде Сртанмахмут Семей каласына кел едаBipaK теменгт дэрежедег1 окудан жасы асып кетш, жогаргыдэрежедеп окуга 6uiiMi сэйкес келмей, орналаса алмайды. 6 збеттмен Kici жалдап окуга каражаты болмайды.Б р жагдайлар тагы да Сртанмахмуттьщ кещл куйш бузады.Акын ойынын icxe аспаганына, максатына жете алмаганынаKyniHin, жан дагдарысын бейнелейтш 6ipa3 елендер («Лэнетбрты шатырлап», «Алты аяк», т.б.) жазады. Акырында баскаамалы таусылган ол Алтай бойына (Ka3ipri Шыгыс Кдзакстаноблысы, Кдтонкарагай ауданына) жалданып бала окытуга кетед1.Онымен Семейде кездескен бр Алтайдагы Кдратай елшщ болысы06fliK9piM Ережепры Шынгыстай аулынан терт кластык мектеп7 Гылым Академиясынын Орталык гылыми ютапхана коры. 656-6., 313-6.