Rapport - Bijwerkingen van herstructureringsoperaties - KKS

Samenvatting
Achtergrond
Veel onderzoeken hebben zich de afgelopen jaren gericht op de effecten van stedelijke
herstructurering in de aangepakte gebieden zelf. Aan de bijwerkingen van herstructureringsingrepen
is vooralsnog minder aandacht besteed. In dit onderzoeksrapport
staan drie van deze bijwerkingen centraal. Namelijk, de gevolgen van stedelijke herstructurering
voor:
1. de verdeling van de voorraad sociale huurwoningen en de slaagkansen van verschillende
groepen woningzoekenden op de huurmarkt;
2. bewoners die worden gedwongen te verhuizen (herhuisvestingsurgenten 1 );
3. ontvangstbuurten: buurten waar relatief veel herhuisvestingsurgenten terecht
komen.
De centrale vraag bij het derde punt is in hoeverre de instroom van herhuisvestingsurgenten
heeft geleid tot verplaatsing van sociale problemen naar de ontvangstwijken of
versterking van sociale problemen in deze wijken. Dit effect wordt ook wel aangeduid
met de term waterbedeffect: “een effect van een beleidsmaatregel met een bedoelde of
onbedoelde invloed op een ander gebied dan waarvoor de beleidsmaatregel bedoeld
is” (Slob e.a., 2008). Vooral dit effect speelt een prominente rol in de actuele discussies
rondom herstructurering. Te gemakkelijk wordt echter aangenomen dat herstructurering
leidt tot verplaatsing van problemen naar gebieden die nog niet geherstructureerd
zijn.
1. De stenen onderlegger: de voorraad sociale huurwoningen
Dataverzameling
De impact van herstructurering op de woningvoorraad is in kaart gebracht voor de
steden Rotterdam, Den Haag en Breda. Dat is gedaan op basis van een analyse van cijfers
over de woningvoorraad naar eigendomsvorm (koop, sociale en particuliere huur)
en prijsklasse, en cijfers over sloop en nieuwbouw op verschillende ruimtelijke schaalniveaus
over de periode 2000 tot en met 2010. De impact op slaagkansen is in beeld
gebracht door analyse van tijdreeksen met aantallen actief woningzoekenden in de
sociale huursector en verhuringen, uitgesplitst naar reguliere zoekers, herhuisvestingsurgenten
en andere voorrangskandidaten.
1 In dit rapport gebruiken we de termen ‘herhuisvestingsurgent’ en ‘urgent’ door elkaar. Hiermee wordt
zonder uitzondering gedoeld op een en dezelfde groep: bewoners van sociale huurwoningen die (uitsluitend)
vanwege uiteenlopende herstructureringsmaatregelen moeten verhuizen. De term ‘urgenten’
omvat dus géén mensen met een urgentiestatus om sociale, medische, of andere redenen. Voor zover
deze categorieën in de analyses voorkomen (uitsluitend in hoofdstuk 2), hanteren we de term ‘andere
voorrangskandidaten’.
11 Bijwerkingen van herstructureringsoperaties