Rapport - Bijwerkingen van herstructureringsoperaties - KKS

Dataverzameling
De effecten van herstructurering op ontvangstbuurten zijn met behulp van vier verschillende
databronnen in kaart gebracht. Allereerst zijn de spreidingspatronen van
herhuisvestingsurgenten met behulp van verhuismatrices geanalyseerd. Verder is er
een uitgebreide enquête over buurtontwikkelingen uitgezet onder ruim 2.000 bewoners.
In iedere onderzoeksstad zijn deze enquêtes in twee ontvangstbuurten (waar veel
herhuisvestingsurgenten zijn gevestigd) en één controlebuurt (waar weinig urgenten
zijn gevestigd) uitgezet. Daarnaast is er in elk van de ontvangstbuurten een aantal
bewoners face-to-face geïnterviewd. Tot slot is er in iedere onderzoeksstad een expertmeeting
gehouden met professionals die in de ontvangstbuurten werkzaam zijn.
Spreidingspatroon
Het ligt voor de hand dat waterbedeffecten eerder zullen optreden in buurten waar de
instroom van herhuisvestingsurgenten relatief groot is. Er zijn echter maar een paar
buurten waar er inderdaad sprake is van een substantiële instroom. Herhuisvestingsurgenten
verspreiden zich over een behoorlijk aantal verschillende buurten. Buurten
die wel te maken hebben met een beduidende instroom, liggen relatief vaak dichtbij
herstructureringslocaties.
Zijn bewoners van ontvangstbuurten negatiever?
In het geval van een waterbedeffect van herstructurering mag worden verwacht dat
bewoners van ontvangstbuurten ten opzichte van bewoners van controlebuurten:
- negatievere buurtontwikkelingen ervaren
- een grotere instroom van nieuwkomers en i.h.b. herhuisvestingsurgenten ervaren
- negatievere gevolgen van nieuwkomers ervaren
- een lager cijfer aan hun buurt geven
Is dit nu ook echt het geval? Uit het onderzoek blijkt dat alleen in Rotterdam zo te zijn.
Bewoners van ontvangstbuurten aldaar zijn vooral negatiever omdat zij een sterkere
achteruitgang van de bevolkingssamenstelling ervaren dan bewoners van de controlebuurt.
Uiteraard kan de ervaren achteruitgang van de bevolkings samenstelling niet
zonder meer op het conto van de instroom van herhuisvestingsurgenten worden
geschreven. In verreweg de meeste onderzoekswijken, ook in de andere steden, spelen
urgenten zelfs een bescheiden rol in de totale verhuis dynamiek. Wel geldt specifiek
voor de Rotterdamse situatie dat urgenten een relatief groot deel van de instroom uitmaken.
In de ontvangstbuurt Vreewijk gaat het zelfs om een kwart van de instroom in
de sociale huursector. Daarbij komt dat de woningvoorraad in Vreewijk voor ruim 90
procent uit sociale huurwoningen bestaat. Toch gaat het niet alleen om aantallen, zoals
we verderop zullen zien.
In Den Haag, Breda en Ede is het doorgaans niet zo dat bewoners van ontvangstbuurten
negatiever zijn dan de bewoners in de controlebuurten. Uitzondering op dit
patroon is één van de ontvangstbuurten in Groningen. Dit kan worden verklaard door
het feit dat hier relatief veel mensen met een lange woonduur wonen. Dit is een categorie
die gemiddeld pessimistischer is over de ontwikkeling van de buurt dan mensen
met een kortere woonduur.
16 Bijwerkingen van herstructureringsoperaties