Rapport - Bijwerkingen van herstructureringsoperaties - KKS

overlastgevend gedrag. Het cruciale element van de begeleidingstrajecten zijn de huisbezoeken
en gesprekken van woonconsulent(en) met urgenten. De woonconsulent
kan met goede communicatieve kwaliteiten een groot verschil maken in de ervaring
van bewoners met aangeboden begeleiding. In de gesprekken kunnen diverse vormen
van ondersteuning aangeboden worden, die niet altijd direct voortvloeien uit de verhuizing
zelf. De mate waarin de consulent als ‘doorgeefluik’ naar andere instanties kan
fungeren, hangt sterkt van de wijze waarop de back office georganiseerd is (zie ook
Cornelissen & Brandsen, 2007). Overigens leidt het begeleidingstraject doorgaans niet
tot fundamenteel nieuwe inzichten ten aanzien van cliënten met duidelijk aanwijsbare
problematiek, zoals (huur)schulden, zware verslaving en psychische stoornissen. Deze
personen zijn vrijwel altijd bekend en in behandeling bij diverse instanties. Dat geldt
niet voor de ‘subtiele’, verborgen problemen die huishoudens voor de buitenwereld
redelijk goed kunnen verbergen, zoals vereenzaming en vervuiling. Juist met huisbezoeken
komen de zogenaamde ‘stille muizen’ goed aan het licht.
In een tweetal onderzochte situaties is het gevaar voor ‘waterbedeffecten’ een expliciet
motief geweest om een brede herhuisvestingsaanpak in te voeren, namelijk in Pendrecht
(Rotterdam) en in de Driesprong (Breda). In de brede herhuisvestingsaanpak
wordt nadrukkelijk geanticipeerd op reeds bekende overlastgevers. Zij komen in een
apart (juridisch) traject of worden geherhuisvest onder bepaalde voorwaarden. Daarbij
behoort enige beperking van de keuzemogelijkheden, bijvoorbeeld geen plaatsing
in nieuwbouw, zonder meer tot de mogelijkheden. In de Driesprong is daarnaast actief
geprobeerd om via de bemiddeling bewoners te verleiden om naar andere wijken dan
de nabijgelegen wijken Brabantpark en Doornbos te kijken. Het onderliggende motief
is dat de corporatie en de gemeente een herconcentratie van bewoners uit Driesprong
wilden voorkomen, omdat onder deze groep relatief veel sociale problemen speelden.
In de overige gevallen stellen woonconsulenten zich terughoudend op bij de keuzes
van huishoudens voor woningen. De verantwoordelijkheid hiervoor wordt primair bij
de bewoners gelegd. Alleen als een bewoner neigt naar een woning die binnen afzienbare
tijd gesloopt zal worden, wordt actief geprobeerd om te voorkomen dat die een
‘sloopnomade’ zal worden.
De meeste herhuisvestingsurgenten kunnen de verantwoordelijkheid om een nieuwe
woning te kiezen goed aan. Een kleine groep urgenten voelt zich echter door de naderende
sloop en de door de woningcorporatie opgelegde beperkingen zo in het nauw
gedreven dat zij geen bewuste keuze maken voor een woning en buurt, maar kiezen
voor de in hun ogen veilige keuze van een dak boven het hoofd, waar dit dak zich ook
mag bevinden en hoe dit dak er ook uit mag zien. Een klein aantal andere urgenten
geeft verder aan dat het onrechtvaardig is dat zij met beperkingen worden opgezadeld.
Het feit dat zij moeten verhuizen zien zij als een dusdanig groot offer dat beperkingen
volgens hen niet op zijn plaats zijn. Veel meer urgenten zijn zich wel bewust van
de beperkingen die verbonden zijn aan hun zoekprofiel – zoals een maximaal aantal
kamers, of de beperking tot een bepaald woningtype – maar ervaren hier geen ernstige
hinder van. Een kleine meerderheid van de urgenten geeft zelfs aan dat zij zich
überhaupt niet beperkt voelen in hun woningkeuze. Daarbij zien sommige respondenten
hun herhuisvesting op als een grote kans om de woonsituatie te verbeteren.
84 Bijwerkingen van herstructureringsoperaties