Rapport - Bijwerkingen van herstructureringsoperaties - KKS

Hieronder schetsen we eerst de (politieke) achtergrond bij de discussie over de
kernvoorraad. In paragraaf 2.3 gaan we in op de getalsmatige ontwikkeling van de
kernvoorraad sinds 2000. In paragraaf 2.4 komt de kwestie van concentratie aan
de orde. In paragraaf 2.5 richten we de blik op ontwikkelingen op regionaal niveau,
gevolgd door een korte beschouwing over de vraag in hoeverre goedkope koopwoningen
deel uitmaken van de kernvoorraad (paragraaf 2.6). In paragraaf 2.7. verzetten
we de bakens van aantallen woningen naar slaagkansen van verschillende groepen
woningzoekenden op de sociale huurmarkt. In paragraaf 2.8 staat de betekenis van de
Brusselnorm (de regel dat 90 procent van de sociale huurwoningen aan lagere inkomens
moet worden toegewezen) centraal. Paragraaf 2.9 sluit dit hoofdstuk af met
conclusies. Waar nodig verwijzen we naar de onderliggende deelrapportages, die op
bepaalde facetten meer uitleg en detail bieden.
2.2 Achtergrond: politieke discussie over de kernvoorraad
Voortgaande herstructurering heeft, in combinatie met ander woon- en bouwbeleid,
mogelijk niet alleen gevolgen voor de aard en omvang van het aanbod betaalbare
sociale huurwoningen, maar ook op de concentratie en spreiding. Een belangrijk startpunt
is het feit dat het aanbod van sociale huurwoningen in steden historisch gezien
onevenwichtig is verdeeld. Er is sprake van een hoge concentratie in de voormalige
stadsvernieuwingswijken en naoorlogse wijken (1946-1975), en een lagere concentratie
in meer recent gebouwde wijken. In de VINEX-wijken is vaak de norm gehanteerd van
30 procent sociale huur; in de praktijk is dat nog al eens uitgewerkt in 15% goedkoop
en 15% bereikbaar. In de discussie door de jaren heen zijn drie belangrijke componenten
te onderscheiden:
1. Tegengaan selectieve migratie en concentratie van kansarme bewoners
2. De algehele druk op de huurmarkt
3. De nieuwe inkomensnorm (beter bekend als de ‘Brusselnorm’).
2.2.1 Tegengaan selectieve migratie en concentratie
De eerste component is de doelstelling van het verminderen van concentraties van
kansarme bewoners met een laag inkomen in bepaalde buurten en, in samenhang
daarmee, het tegengaan van selectieve migratie (hogere inkomens) uit dergelijke
buurten. Deels gebeurt dat door sloop en upgrading in wijken met relatief veel sociale
huurwoningen. Daardoor richt de woningvraag van herhuisvestingskandidaten
en andere woningzoekenden zich wellicht meer op andere complexen en buurten.
Voortgaande herstructurering zou contraproductief kunnen werken door sterkere
concentraties van sociale huurwoningen op locaties die (nog) niet geherstructureerd
worden en door hogere concentraties van de doelgroep van beleid in de (resterende)
sociale huur. Zulke ontwikkelingen zouden zich vooral kunnen voordoen in situaties
met een breder woon- en nieuwbouwbeleid dat zich sterk richt op het aantrekken en
vasthouden van midden- en hogere inkomensgroepen in de stad.
In Breda, Den Haag en Rotterdam is er een aantal gebieden waarin een oververtegenwoordiging
van betaalbare corporatiewoningen (bijna logischerwijs) samengaat
met een concentratie van lagere inkomens. In een aantal van deze gebieden is er ook
sprake van sociale en leefbaarheidproblemen. In dit rapport gaan we voorbij aan de
28 Bijwerkingen van herstructureringsoperaties