Rapport - Bijwerkingen van herstructureringsoperaties - KKS

Voorwoord
De afgelopen vijftien jaar zijn veel studies gewijd aan de effecten van stedelijke
herstructurering. Daarbij lag de focus veelal op de ontwikkeling van de herstructureringswijken
zelf. De gevolgen van herstructurering reiken echter verder dan de wijken
waar de ingrepen in de woningvoorraad worden uitgevoerd. In dit onderzoek richten
we ons op drie typen ‘bijwerkingen’ van herstructureringsoperaties.
In de eerste plaats moeten huishoudens elders hun heil zoeken als gevolg van sloop of
ingrijpende renovatie. Voor sommigen is het erg om de vertrouwde omgeving kwijt te
raken, voor anderen is het juist een uitgelezen mogelijkheid om te verhuizen naar een
betere woning en buurt. In dit onderzoek willen we een vergelijking maken tussen de
oude en de nieuwe woonsituatie en daarnaast ook inzicht geven in de vraag wat nu
bepaalt of men al dan niet een stap voorwaarts weet te maken in de wooncarrière.
We bekijken de herhuisvesting niet alleen vanuit het perspectief van de herhuisvestingsurgenten,
maar ook vanuit de bewoners van de wijken waar veel van deze
huishoudens terecht komen (ontvangstwijken). Vaak wordt gedacht dat ontvangstwijken
nogal eens te lijden hebben onder de instroom van herhuisvestingsurgenten.
Er is echter nog nauwelijks systematisch onderzoek gedaan naar het optreden van
deze zogenaamde waterbedeffecten. Dat hiaat proberen wij te vullen door de ontwikkelingen
in ontvangstwijken te vergelijken met ontwikkeling in controlewijken.
Dat zijn wijken die qua woningvoorraad en bevolkingssamenstelling wel sterk lijken
op de ontvangstwijken, maar tegelijkertijd weinig instroom hebben gehad van
herhuisvestingsurgenten.
Misschien wel het meest onderbelichte effect van herstructurering zit aan de vastgoedkant.
Het slopen van huurwoningen werkt direct door in de aard, omvang en spreiding
van het aanbod sociale huurwoningen. Een belangrijke vraag die wij ons in dit onderzoek
stellen is of de druk op de markt voor sociale huurwoningen hierdoor (verder)
wordt verhoogd. Daarnaast analyseren we de veranderingen in de spreiding van de
woningvoorraad, omdat dat implicaties heeft voor de (beleids)discussies rondom
segregatie.
Het onderzoek heeft plaatsgevonden in vijf steden: Breda, Den Haag, Ede, Groningen
en Rotterdam. In elke stad hebben we bewoners benaderd voor het invullen van
enquêtes en voor het afnemen van interviews. Daarnaast hebben we veel gesprekken
gehad met professionals. Zonder de inbreng van de bewoners en professionals was dit
onderzoek nooit tot stand gekomen en wij zijn hen dan ook veel dank verschuldigd.
Wij willen ook Platform Corpovenista, Nicis Institute en de gemeenten Breda, Den
Haag, Ede, Groningen en Rotterdam danken voor zowel de financiële als de inhoudelijke
input die zij hebben geleverd. Daarnaast zijn we onze (mede-) projectleider
9 Bijwerkingen van herstructureringsoperaties