Rapport - Bijwerkingen van herstructureringsoperaties - KKS

In de volgende paragrafen worden de onderzoeksvragen bij elk van deze drie onderwerpen
verder uitgewerkt.
1.2 Effecten van herstructurering op de verdeling
van de woningvoorraad en slaagkansen
Historisch gezien is het aanbod sociale huurwoningen 5 binnen de steden onevenwichtig
verdeeld: een hoge concentratie in voormalige stadsvernieuwingswijken en
naoorlogse wijken (1946-1975), en een lagere concentratie in meer recent gebouwde
wijken. In de VINEX-wijken is vaak de norm gehanteerd van 30% sociale huur, maar
in de praktijk is dat nogal eens uitgewerkt in 10-20% sociale huur en 10-20% bereikbare
huur en goedkope koop.
Er is de nodige politieke discussie over de voorraad sociale huurwoningen. Die discussie
staat in het kader van diverse doelstellingen: het tegengaan van selectieve migratie
(door het bieden van mogelijkheden voor wooncarrières binnen dezelfde wijk) en het
tegengaan van concentraties van kansarme bewoners met een laag inkomen. Deels
gebeurt dat door sloop en upgrading in wijken met relatief veel sociale huurwoningen.
Daardoor richt de woningvraag van herhuisvestingskandidaten en andere woningzoekenden
zich meer op andere complexen en buurten. Voortgaande herstructurering
kan echter contraproductief werken door sterkere concentraties van sociale huurwoningen
op andere locaties en door hogere concentraties van de doelgroep van beleid in
de (resterende) sociale huurwoningvoorraad.
Een tweede discussiepunt is de vraag of het gevoerde woon- en nieuwbouwbeleid op
stedelijk en/of regionaal niveau de reeds bestaande druk op de markt voor sociale
huur woningen verder zou kunnen verhogen. Vooral forse sloopingrepen in het kader
van herstructurering zouden hier debet aan kunnen zijn. Een voldoende groot aanbod
sociale huurwoningen is niet alleen een belangrijke randvoorwaarde voor een soepele
herstruc turering, maar ook voor politiek en maatschappelijk aanvaardbare wachttijden
en slaagkansen van ‘gewone’ woningzoekenden zonder urgentiestatus.
Daarnaast gaan er momenteel steeds meer stemmen op om de verkoop van sociale
huurwoningen nieuwe impulsen te geven. Dit gebeurt vooral vanuit het standpunt
van het Rijk dat eigenwoningbezit en keuzevrijheid voor bewoners gestimuleerd
moeten worden (DG Wonen, Wijken en Integratie, 2011). Een ander belangrijk argument
betreft het vrijmaken van financieel vermogen van corporaties, gelet op de
teruglopende rijksgelden voor stedelijke vernieuwing 6 . Het is dan ook belangrijk om
de impact van verkoop op het aanbod in beeld te brengen, zowel over de afgelopen
jaren als in de nabije toekomst. Ten slotte voeren corporaties ‘gewoon’ huurbeleid op
hun bezit. In de huidige situatie van een markt die tot stilstand komt, is er erg weinig
flexibiliteit op dit punt. Toch (of misschien wel juist daarom) is het belangrijk om de
invloed van het huurbeleid op het aanbod nader onder de loep te nemen.
5 De definitie van het aanbod is niet statisch; in de praktijk kan de huurprijs van een dure huurwoning
zodanig aangepast worden aan een klant uit de doelgroep dat de woning gedurende de contractsperiode
tot de ‘sociale voorraad’ behoort.
6 Zie b.v. het persbericht ‘Juist nu krachtige impuls verkoop van huurwoningen nodig’. Provincie Zuid-
Holland, 05-11-2008.
22 Bijwerkingen van herstructureringsoperaties