ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
110<br />
Eski Türk Edebiyat›na Girifl: Biçim ve Ölçü<br />
Sensin hâ/lâ tenüm/de cânum<br />
Gözde nû/rum ciger/de kanum<br />
Bin y›ll›k/ yol harâ/be-i gam<br />
Anun ö/tesi serâ/y-› mâtem<br />
Fuzulî<br />
Gâlib<br />
Aruz ‹fllemlerine Örnekler<br />
1. Vas›l: Gül _ açar her/ten-i hâkî/de gerçi gül/bün-i tîrün<br />
Velî hâk-i / ten-i zerdüm/de açdu¤› / olur ra’nâ<br />
Emrî<br />
Beytin düz yaz›yla dil içi çevirisi<br />
“Her (âfl›¤›n) topraktan yarat›lm›fl bedeninde gül fidan›n› and›ran kirpik oklar›n<br />
gül gibi yaralar açar. Fakat benim sararm›fl bedenimde açt›¤› yaralar (d›fl› sar›, içi<br />
k›rm›z› gülü and›r›r) daha bir güzel olur.”<br />
Emrî’nin bu beytinde bir vas›l vard›r. Bu vasl›, vezin gere¤i yap›lm›fl bir ifllem<br />
olmaktan çok Türk dilinin ses yap›s›na ba¤lamak daha do¤ru olur.<br />
• Vasl-› Ayn: Cihân› tutd› bu keyfiyyet _ ‘aflk-pîçân vefl<br />
Yeflerdi neflve-i nev-rûz ile der ü dîvâr<br />
fieyh Gâlib<br />
Beytin düz yaz›yla dil içi çevirisi<br />
“Bu hâl bütün dünyay› kaplad›; kap›, duvar, her yer, bahar neflesi ile sarmafl›k<br />
gibi yemyeflil oldu.”<br />
Beyitte koyu olarak dizilmifl; ayr›ca vasl iflareti ile de gösterilmifl olan sesler aras›nda<br />
vasl-› ayn vard›r. Ünsüz bir sesle biten hece, yine ünsüz bir ses olan “ayn”la<br />
bafllayan heceye, hecenin bafl›nda “ayn”yokmufl gibi kabul edilerek, vasledilmifltir.<br />
2. ‹mâle: Eline ald› çevgân›n› zülf-i anber-efflânun<br />
Melâhat tûp›n› kapd› ser-i zülf-i perîflânun<br />
Emrî<br />
Beytin düz yaz›yla dil içi çevirisi<br />
“Güzel kokulu saç›n çevgân›n› eline ald›. Güzellik topunu da¤›n›k saç›n›n ucu<br />
kapt›.”<br />
Beyitte koyu harflerle dizilen hecelerde imale vard›r. Bu imalelerden Farsça terkip<br />
“-i”leri ile “eline”nin “i”sinde yap›lan imaleler önemli âhenk kusurlar›ndan olmasa<br />
da “e” sesinde yap›lan imale önemli bir aruz kusurudur.<br />
3. Zihaf: Bîfle-i gam flîriyüz deflt-i mahabbet beklerüz<br />
Ya’ni âhû-çeflmler sayd›na f›rsat beklerüz<br />
Emrî<br />
Beytin düz yaz›yla dil içi çevirisi<br />
“Gam orman›n›n arslanlar›y›z. Aflk ve muhabbet çölünü gözlüyoruz. Yani ceylan<br />
gözlüleri avlamak için f›rsat bekiyoruz.”<br />
Beyitte, iki kapal› heceden oluflan Arapça “ya’nî” sözünün ikinci hecesindeki<br />
uzun “î” sesi ölçü gere¤i k›sa ünlü de¤erine düflürülerek zihâf yap›lm›flt›r.<br />
4. Med: Yatt›k bülend servlerin gölgesinde flâd<br />
Dehrin bu hâyuhûyuna mecbûl-i handeyiz<br />
Yahya Kemal
Change language