ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
80<br />
Terbi’in as›l anlam›<br />
“dörtleme, dört köfleli<br />
yapma”d›r.<br />
Zamîmenin as›l anlam› “bir<br />
fleye eklenen”dir.<br />
SIRA S‹ZDE<br />
“Tafltîr” veya “tefltîr”<br />
“ortadan DÜfiÜNEL‹M ikiye bölme,<br />
yarma” anlam›ndad›r.<br />
SORU<br />
D‹KKAT<br />
Eski Türk Edebiyat›na Girifl: Biçim ve Ölçü<br />
7 Fuzûlî flîve-i ihsânun ister bir gedâyundur<br />
Dirildükçe seg-i kûyun ölende hâk-i pâyundur<br />
Gerek öldür gerek ko hükm hükmün rây râyundur<br />
Gözüm cânum efendim sevdü¤üm devletlü sultânum<br />
Fuzulî<br />
Murabba›n düz yaz›yla dil içi çevirisi<br />
1 Senin yüzünden hâlim periflan oldu; ama sen, bu periflanl›¤›n nedendir, diye<br />
sormad›n; gam›ndan derde düfltüm, sen bu derde çare bulmad›n; güzel sultan›m,<br />
ne dersin, bütün ömrüm böyle mi geçip gitsin? Gözüm, cân›m, efendim,<br />
sevdi¤im, devletli sultan›m.<br />
7 Fuzulî senden iyi davran›fltan baflka bir fley istemeyen bir fakirin; yaflad›kça<br />
kap›nda bir köpek, öldü¤ünde de aya¤›n›n topra¤›d›r; ister öldür, ister b›rak,<br />
istedi¤ini yap; gözüm, can›m, efendim, sevdi¤im devletli sultan›m.<br />
Terbî’<br />
Edebiyat terimi olarak bir gazelin her beytinin önüne ayn› vezinde ve ilk<br />
m›sra ile kafiyeli ikifler m›sra eklenerek meydana getirilmifl dört m›sral›<br />
bendlerden oluflan bir naz›m biçiminin ad›d›r. Terbîlerde her bendin son iki<br />
m›sra› beyitlerinin üzerine ikifler m›sra eklenen gazele; ilk iki m›sra› da terbîi yapan<br />
flaire aittir. Bendlerdeki ekleme m›sralara zamîme denir.<br />
Kafiye düzeni flöyledir: aa (aa), bb (ba), cc (ca), ...<br />
Terbî’in bir de terbî’ edilen gazelin her beytinin iki m›sra› aras›na ayn› vezin ve<br />
kafiyede ikifler SIRA m›sra’ S‹ZDE eklenerek yap›lan bir biçimi vard›r. Bu yöntemle yap›lan terbî’lerde<br />
ilk ve son m›sra terbî’ edilen gazele, aradaki iki m›sra da terbî’i yapan flaire<br />
aittir. Böyle terbî’lere terbî’-i mutarraf, yap›lan iflleme de tafltîr (=tefltîr) denir.<br />
DÜfiÜNEL‹M<br />
Kafiye düzeni flöyledir: (a)aa(a), (b)bb(a), (c)cc(a), ...<br />
Bu naz›m biçiminde hem terbî’ edilen gazelin flairinin hem de terbî’i yapan flairin<br />
mahlas› SORU manzumenin son bendinde olur.<br />
Kafiye düzeninde D‹KKAT ayraç içindeki harfler terbî’ edilen gazelin, yani as›l fliirin kafiyelerini<br />
göstermektedir. Bu ünitede verilecek benzer kafiye düzenlerinde de ayn› yol izlenecektir.<br />
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE<br />
SIRA S‹ZDE<br />
Murabba ile SIRA terbîi S‹ZDE tan›mlayarak bu iki naz›m flekli aras›ndaki benzer ve farkl› yönleri be-<br />
1 lirtiniz.<br />
AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ<br />
DÜfiÜNEL‹M fiark› DÜfiÜNEL‹M<br />
Bestelenmeye uygun olarak yaz›lm›fl murabbalard›r. fiark› olarak de¤erlendi-<br />
Miyân›n as›l anlam› “orta,<br />
ara”d›r. K SORU ‹ T A P<br />
rilebilecek K muhammes SORU ‹ T A P ve müseddesler de olmakla birlikte flark›lar genellikle murabba<br />
naz›m biçimiyle yaz›lm›fllard›r. Murabba flark›larda üçüncü m›sraa miyân,<br />
Nakarât “ud ya da defe bir<br />
kez her bendin sonunda tekrarlanan m›sraa da nakarât denir (bk. Örnek 3). Murab-<br />
D‹KKAT vurma” anlam›ndaki<br />
D‹KKAT<br />
TELEV‹ZYON<br />
“nakre” sözünün ço¤uludur. ba flark›larda TELEV‹ZYON kullan›lan kafiye düzenleri flunlard›r:<br />
1. Müzdevic: a) aaaa, bbba, ccca,...<br />
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE b) abab, cccb, dddb,...<br />
2. Mütekerrir: a) aAaA, bbbA, cccA,...<br />
‹NTERNET ‹NTERNET<br />
b) aBaB, cccB, dddB,...<br />
AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ c) aaaA, bbbA, cccA,...<br />
fiark›larda dil sade, bend say›s› azd›r.<br />
K ‹ T A P<br />
fiark› yak›n<br />
K ‹ T<br />
zamana<br />
A P<br />
kadar halk edebiyat›ndaki türkünün Divan fliirindeki karfl›l›¤›<br />
ve Türk edebiyat›na özgü bir naz›m biçimi olarak kabul edilmekteydi. Ancak<br />
TELEV‹ZYON<br />
TELEV‹ZYON<br />
‹NTERNET ‹NTERNET
Change language