ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
5 Çekti¤imiz eziyetlere, s›k›nt›lara yaz›klar olsun, hem de yüzlerce; o güzel çabalar›m›z<br />
hep bofla gitti; bu ö¤üt Nev’î’den zarif, kibar kiflilerin kula¤›na eriflsin:<br />
Her ay yüzlü güzele gönül vermesinler, kendilerini yan›l›p da bela k›l›c›n›n<br />
(aflk›n) önüne atmas›nlar. Burada haz›r bulunanlar bu duaya amin desinler:<br />
“Bu sanat› (mecâzî aflk›) icat edenin can›na; soyuna sopuna, âdet ve usulüne<br />
lanet olsun.<br />
Tesmîn<br />
Edebiyat terimi olarak bir gazelin her beytinin önüne ayn› vezinde ve ilk<br />
m›sralar› ile kafiyeli alt› m›sra ilâvesiyle elde edilen bendlerden oluflan bir<br />
naz›m biçiminin ad›d›r.<br />
Kafiye düzeni flöyledir: aaaaaa(aa), bbbbbb(ba), ...<br />
Çok az kullan›lm›fl bir naz›m biçimidir.<br />
Mütessa’<br />
Edebiyat terimi olarak her bendi dokuz m›sradan oluflan bir naz›m biçiminin<br />
ad›d›r. Bilindi¤i kadar›yla bu naz›m biçimini hiçbir ünlü Divan flairi kullanmam›flt›r.<br />
Mu’aflfler<br />
Edebiyat terimi olarak on m›sral› bendlerden oluflan bir naz›m biçiminin ad›d›r.<br />
Elimizde sadece mütekerrir örnekleri bulunan muaflflerin henüz müzdevic flekline<br />
rastlanmam›flt›r (bk. Örnek 12).<br />
Mütekerrir mu’aflflerlerin kafiye düzeni iki flekildedir:<br />
1. aaaaaaaaaA, bbbbbbbbbA<br />
2. aaaaaaaaAA, bbbbbbbbAA<br />
Mütekerrir muaflflerlerde sadece son m›sra›n tekrarland›¤› örnekler daha azd›r.<br />
Mu’aflfler, edebiyat›m›zda müsemmen ve mütessa’a göre daha fazla kullan›lm›fl<br />
bir naz›m biçimidir.<br />
Örnek 12<br />
Afla¤›daki iki bend XVI. yüzy›l flairlerinden Hayâlî (öl. 1557)’nin 5 bendlik bir<br />
muaflflerinden al›nm›flt›r. Vezni fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün olan muaflflerin<br />
kafiye düzeni de “aaaaaaaaAA, bbbbbbbbAA . . .”d›r.<br />
1 Bir güzel gördüm ki reflk-i sûret-i büt-hânedür<br />
Kendüsinden gayr›ya âtefl gibi bîgânedür<br />
Kim zebân›ndan gelen efsûn ile efsânedür<br />
Mü’min ü küffâr ile hem-sohbet ü hem-hânedür<br />
Câm-› zerrîn nûfl ider bir bî-vefâ mestânedür<br />
Nûfl iden bir cür’as›n bin y›l yeri mey-hânedür<br />
Tu¤ çekmifl bir dilâverdür ki kasd› cânedür<br />
Nûr-› tab’umdan çer⤛n yakmam›fldur yâ nedür<br />
Râst› ben flem’-i dil-sûzam adû pervânedür<br />
Kim dolaflsa âtefle pervâne yâ dîvânedür<br />
...<br />
5 Ey Hayâlî tâ ki gördüm ol kamer-ruhsârum›<br />
Mihr-i âlem-tâbdan germ eyledüm bâzârum›<br />
Vuslat› hicrâna satdum ald›lar ikrârum›<br />
3. Ünite - Bendlerden Oluflan Naz›m Biçimleri: Musammatlar<br />
89<br />
Tesminin as›l anlam› “bir<br />
nesneyi sekizli, sekiz köfleli<br />
yapmak”t›r.<br />
Mütessa›n as›l anlam›<br />
“dokuzlu, dokuz fleyden<br />
oluflmufl”tur.<br />
Mu’aflflerin as›l anlam›,<br />
“onlu, on köfleli”dir.
Change language