ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ

More documents

Recommendations

Info

5. Ünite - Eski Türk Edebiyat›nda Ölçü (II) ve Kafiye Zü’l-kavâfî Her gün hayâl-i çihre-i dilberden a¤lar›n Her dün melâl-i turre-i dilberden a¤lar›n Emrî Aç›klama: Beyit zü’l-kavâfî ve murassad›r. Birinci m›sradaki “...gün hayâl-i çihre...” ile ikinci m›sradaki “...dün melâl-i turre...” ibarelerindeki sözcükler hem birbiriyle kafiyeli hem de ayn› vezindedirler. Beytin “...dilberden a¤lar›n” k›sm› ise rediftir. Cinasl› kafiye Yârün bizümle kibri nedür kînesi neden Yâ Rab n’olayd› gitseydi ol kîne sîneden Aç›klama: Beyitteki kafiye mürdef ve cinasl› kafiyedir. Birinci m›sradaki ...esi neden ile ...e sîneden aras›nda mürekkeb cinas vard›r. Bu kafiyede nler revî, - denler de rediftir. 147
148 Özet A MAÇ 1 A MAÇ 2 Eski Türk Edebiyat›na Girifl: Biçim ve Ölçü Türk fliirinde kullan›lan aruz kal›plar›n›n bahirlerini saptayabilmek. Türk edebiyat›nda s›k kullan›lan aruz vezinleri, rübâ’î vezinleri de dahil olmak üzere on bahirde toplanm›flt›r. Bu bahirler hezec, recez, remel, münserih, muzâri, müctes, serî’, hafîf, mütekārib ve kâmil ad› verilen bahirleridir. Rubâ’î vezinleri olan ahreb ve ahrem kal›plar› ise recez bahrinden ç›kar›lm›flt›r. Türk fliirinde en çok mef’ûlü, mefâ’îlün ve mefâ’îlü tef’ileleriyle bafllayan hezec bahrindeki 9 vezin; müstef’ilün, müfte’ilün ve müstef’ilâtün tef’ileleriyle bafllayan recez bahrindeki 6 vezin; fâ’ilâtün, fe’ilâtün ve fe’ilâtü tef’ileleriyle bafllayan remel bahrindeki 8 vezin; müfte’ilün tef’ilesiyle bafllayan münserih bahrindeki 2 vezin; mef’ûlü tef’ilesiyle bafllayan muzâri bahrindeki 3 vezin; mefâ’ilün tef’ilesiyle bafllayan müctes bahrindeki 2 vezin; müfte’ilün ve mefâ’ilün tef’ileleriyle bafllayan serî’ bahrindeki 4 vezin; fe’ilâtün tef’ilesiyle bafllayan hafif bahrindeki 1 vezin; fe’ûlün tef’ilesiyle bafllayan mütekārib bahrindeki 2 vezin; mütefâ’ilün tef’ilesiyle bafllayan kâmil bahrindeki 3 vezin; ahreb kal›plar›ndan 6 vezin ve ahrem kal›plar›ndan 2 vezin kullan›lm›flt›r. Divan fliiri kafiye sistemini tan›mak ve tan›mlayabilmek. Kafiye aruz vezniyle birlikte Divan fliirinde ahengi sa¤layan iki aslî unsurdan biridir. “Redifsiz fliirlerde m›sra ya da beyit sonlar›ndaki, redifli fliirlerde de rediften hemen önceki ses ya da seslerin tekrar›ndan do¤an âhenk” olarak tan›mlanabilir. Bu sistemde kafiyenin tek bir ünsüz ya da uzun ünlünün tekrar›ndan da birden fazla ses benzeflmesinden de elde edilmifl olmas› mümkündür. Divan fliirinde tek bir sesin tekrar›ndan meydana gelen kafiyelere mücerred kafiye, birden fazla sesin tekrar›yla elde edilen kafiyelere de mürekkeb kafiye ad› verilir. Mürekkeb kafiyenin, kullan›lan kafiye harflerine göre belirlenmifl mürdef, mukayyed ve mü’esses kafiye ad› verilen üç türü vard›r. Kafiye harfleri te’sîs, kayd, ridf, dahîl, revî, vasl, hurûc, mezîd ve nâ’ire adlar› verilen dokuz harftir. Bu harfler içinde as›l kafiye harfi revîdir. Revî d›fl›ndaki sekiz harfin dördü revîden önce, dördü de sonra kullan›labilir. Revîden önceki harfler ridf, kayd, te’sîs ve dahîldir. Ridf, revîden hemen önce gelen bir uzun ünlü (=â, û, î); kayd revîden önceki hare- A MAÇ 3 kesiz ünsüz; te’sîs de revî ile aralar›nda bir harekeli ünsüz (=dahîl) bulunan eliftir. Ridf ve revî ile yap›lm›fl kafiyeye mürdef; kayd ve revî ile yap›lm›fl kafiyelere mukayyed; te’sîs, dahîl ve revî ile yap›lm›fl kafiyelere de mü’esses kafiye denir. Mürdef “ridfli”, mukayyed “kaydl›”, mü’esses de “te’sîsli” demektir. Redîfi, revîden sonra aynen tekrarlanan ses veya sesler olarak tan›mlamak mümkündür. Divan fliirinde kafiyenin sonlar› efl sesli sözcüklerin aslî veya aslî kabul edilebilecek son ses ya da seslerinden elde edilmifl olmas› flartt›r. Bu kafiye anlay›fl›nda ayn› ses ya da seslerin birbirine kafiye yap›lmas› önemli bir âhenk kusurudur. Yine mahreci yak›n ünsüzlerin ve farkl› k›sa ve uzun ünlülerin birbirine kafiye yap›lmas› da bu kafiye sisteminde önemli kabul edilen âhenk kusurlar›ndand›r. Kafiye kusurlar›n› belirleyebilmek. Divan fliirinde bafll›ca kafiye kusurlar› (=uyûb-› kafiye) flunlard›r: Kafiyede ridf harfinin farkl› olmas›, hazv ya da tevcîhin veya revînin farkl› harflerden olmas›. Ayr›ca ayn› kafiye kelimesinin tekrar›.
Page 1 and 2:
TC. ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ YAY
Page 3 and 4:
‹çindekiler Önsöz ............
Page 5 and 6:
Kafiye ‹le ‹lgili Baz› Teriml
Page 7 and 8:
Gerek ‹slâmî dönem ‹ran, ger
Page 9 and 10:
G‹R‹fi Eski Türk Edebiyat›n
Page 11 and 12:
1. Ünite - Eski Türk Edebiyat›n
Page 13 and 14:
Dönemin Türk flair ve yazarlar›
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
ise diken kifli oldu¤u için kâti
Page 27 and 28:
Umdu¤um oldur ki rûz-› haflr ma
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
me yapan “bezm-i elest”, yahut
Page 33 and 34:
‹sfendiyâr: ‹ranl›lar›n ef
Page 35 and 36:
Sana temlîk eylesün Hak bir yere
Page 37 and 38:
Rezme Mirrîh ü bezme Nâhîdüz T
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
A MAÇ 3 1. Ünite - Eski Türk Ede
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
2ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R
Page 51 and 52:
46 Resim 2.1 XVIII. yüzy›l Divan
Page 53 and 54:
48 Resim 2.2 Nef’î Divan›’nd
Page 55 and 56:
50 Çâr Yâr, “dört dost” dem
Page 57 and 58:
52 Eski Türk Edebiyat›na Girifl:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
56 Gazelin as›l anlam› “kad
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
60 SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M Eski
Page 67 and 68:
62 K›t’an›n as›l anlam›
Page 69 and 70:
64 Mesnevînin as›l anlam› “i
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
68 Rübâ’înin as›l anlam›
Page 75 and 76:
70 Tuyu¤, “flark› söyleme”,
Page 77 and 78:
72 Özet A MAÇ 1 A MAÇ 2 Eski Tü
Page 79 and 80:
74 Kendimizi S›nayal›m Eski Tü
Page 81 and 82:
3ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R
Page 83 and 84:
78 SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SORU
Page 85 and 86:
80 Terbi’in as›l anlam› “d
Page 87 and 88:
82 Tazmin hakk›nda 9. Ünitede bi
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
86 Tesdîsin as›l anlam› “alt
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
90 Ta’flîrin as›l anlam› “
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102: 96 Özet A MAÇ 1 A MAÇ 2 Eski Tü
Page 103 and 104: 98 Kendimizi S›nayal›m Eski Tü
Page 105 and 106: 4ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R
Page 107 and 108: 102 SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SOR
Page 109 and 110: 104 ‹mâlenin as›l anlam› “
Page 111 and 112: 106 Sâkin kendisinden sonra ünlü
Page 113 and 114: 108 Eski Türk Edebiyat›na Girifl
Page 127 and 128: 122 Özet A MAÇ 1 Eski Türk Edebi
Page 131 and 132: 5ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R
Page 141 and 142: 136 SIRA S‹ZDE DÜfiÜNEL‹M SOR
Page 145 and 146: 140 Nesirdeki iltizâm hakk›nda 8
Page 151: 146 Eski Türk Edebiyat›na Girifl
Page 155: 150 Eski Türk Edebiyat›na Girifl
show all

ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?