ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ

92
Eski Türk Edebiyat›na Girifl: Biçim ve Ölçü
XVII. BEND
1 Virdük dil ü cân ile r›zâ hükm-i kazâya
Gam çekmezüz u¤rarsak eger derd ü belâya
2 Koyduk vatan› gurbete bu fikr ile ç›kduk
Kim renc-i sefer bâ’is olur izz ü alâya
3 Devr eylemedük yer komaduk bir nice y›ldur
Uyduk dil-i dîvâneye dil uyd› hevâya
4 Olduk nereye varduk ise ›flka giriftâr
Al›nd› gönül bir sanem-i mâh-likaya
5 Ba¤dâd’a yolun düflse ger ey bâd-› seher-hîz
Âdâb ile var hidmet-i yârân-› safâya
6 Rûhî’yi eger bir sorar ister bul›nursa
Derlerse bulufldun m› o bî-berg ü nevâya
7 Bu matla’-› garrây› oku epsem ol anda
Ma’lûm olur ahvâlümüz erbâb-› vefâya
Hâlâ ki biz üftâde-i hûbân-› D›m›flkuz
Ser-halka-i rindân-› melâmet-kefl-i ›flkuz
Rûhî
Terkîb-i bendin düz yaz›yla dil içi çevirisi
I. BEND
1 Bizi üzüm suyu (=flarap) ile sarhofl olmufl sanmay›n; biz harabat sakinleriyiz
ve “elest meclisi”nin sarhofllar›y›z.
Aç›klama: Harâbât, mecazen meyhane demektir; elest, Allah tealâ Âdem’i yaratt›ktan
sonra onun soyundan gelecek olanlar›n ruhlar›n› da yaratm›fl ve onlara
“elestü bi-rabbiküm (=ben sizin rabbiniz de¤il miyim?) demifl; onlar da “belâ
(=elbette)” demifllerdir. Do¤u ‹slam edebiyatlar›nda ruhlar›n topland›¤› bu âleme
“ezel meclisi”, “ruhlar meclisi”, “elest meclisi”, “can meclisi” gibi adlar verilmifltir.
2 Namussuzlar ve ahlaks›zlar bizi de namussuz san›rlar; ama, bizim kadehin duda¤›n›
ve fleyhin elinin ayas›n› öpmekten baflka amac›m›z yok.
3 Dünya meclisinin bafl köflesini umup da ne yapal›m; biz flaraba tapanlardan›z;
yerimiz de flarap küpünün dibidir.
4 Kimseyi incitmek istemeyiz ama, kadehi k›ran sofunun hat›r›n› k›rar›z.
5 Kötü niyetlilerin bizden uzak olmalar› daha iyidir; çünkü onlara att›¤›m›z ok
yere düflmez; parma¤›m›zda yay kiriflini çekmek için tak›lm›fl yüksü¤ümüz var.
6 fiu yokluk âleminde ne zengin ne de yoksuluz; ululara ululan›r; alçak gönüllülere
karfl› da alçak gönüllü davran›r›z.
7 Gönül ehli ile kadeh arkadafll›¤› ederiz; kavgam›z, gürültümüz yok; meyhanedeyiz
ama, aflk sarhofluyuz.
8 Biz can âlemi (=elest meclisi) meyhanesinin flarab› (=ilâhî aflk flarab›)yla sarhofluz
ve kadeh çekenler meclisinin bafl›nday›z.
Aç›klama: fiair bir daire biçiminde oturup elden ele kadeh dolaflt›r›p flarap
içenleri bir halkaya benzetiyor, kendisinin de bu halkan›n bafl köflesinde oturdu-
¤unu söylüyor.
XVII. BEND
1 Biz Tanr›’n›n takdirine canla baflla raz› olduk; art›k derde, belaya u¤rasak da
gam çekmeyiz.
2 Yolculukta çekilen çile, yüceli¤e ve ululu¤a sebep olur düflüncesiyle vatan›
b›rak›p gurbete ç›kt›k.