ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ

ise diken kifli oldu¤u için kâtiplerin ve terzilerin piri olarak adland›r›lmas› münasebetleriyle
fliirde yer al›r.
Âdem alnunda eger görse cemâlün nûr›n›
Secde emrine inâd itmezdi fleytân-› racîm
Ahmed Pafla
Nûh, ömrünün uzunlu¤u, kavminin onu yalanc›l›kla suçlamas› üzerine kendisine
inanan az say›daki insanla birlikte her canl›dan biri erkek di¤eri difli birer çift
al›p bir gemiye binerek tufandan kurtulmas›; ‹brâhîm Allah’›n dostu (=Halîlullah)
olarak nitelenmesi ve davetine uymayan Nemrut ile olan k›ssas›, inanc›ndan dönmedi¤i
için Nemrut taraf›ndan atefle at›lmas›, ateflin onu yakmayarak bir gül bahçesine
dönüflmesi, putlar› k›rmas›, Kâbe’yi bina etmesi, ad›n›n “bereket” ile birlikte
an›lmas›; ‹smâîl, babas› ‹brahim taraf›ndan kurban edilmek istenmesi ve kendisinin
bu duruma tam bir teslimiyet ve sab›r göstermesi ile fliirde yer al›r.
Gel gönül Ka’be’sin ziyâret k›l
Kim olupdur mak - am-› ‹brâhîm
Ahmed Pafla
Dâvûd peygamber, sesinin güzelli¤i ve etkileyicili¤i, demiri elinde mum gibi
yumuflatmas› ve bu demirden z›rh yapmas›; Sâlih peygamber, iman etmelerini istedi¤i
insanlar›n kendisinden mucize olarak kayadan bir deve ç›karmas›n› istemeleri
ve onun bu mucizeyi gerçeklefltirmesi, fakat kavminin bu deveyi kesmesi ve
imandan yüz çevirmeleri üzerine fliddetli bir sesle helak olmas› ile fliirde yer al›r.
Âvâzeyi bu âleme Dâvûd gibi sal
Bâkî kalan bu kubbede bir hofl sadâ imifl
Bakî
1. Ünite - Eski Türk Edebiyat›n›n Genel Özellikleri ve Baz› Temel Bilgiler
Süleymân peygamber, dünyadaki saltanat›, rüzgâra, insanlara ve cinlere hükmetmesi,
rüzgârlar›n onun taht›n› tafl›mas› ve yedi iklimi ona gezdirmesi, hayvanlarla
konuflabilmesi, üzerinde “ism-i a’zam(=Allah’›n en büyük ismi)” yaz›l› olan ve
kendisine bu güçleri veren yüzü¤ü (=hâtem, mühr), bu yüzü¤ün bir müddet kendisinden
çal›nmas›, do¤ru karar alma meziyetine sahip olan Âsaf(=Âsaf b. Berhiyâ)’›
kendine vezir olarak seçmesi, kendisine hizmet eden ve Sabâ melikesi Belkis
ile haberleflmesini sa¤layan ve onun taht›n› getiren Hüdhüd isimli kuflu, bir sefer
esnas›nda bir kar›nca (=mûr) ile görüflmesi gibi özellikler ve durumlar ile geçer.
Süleyman Peygamber fliirde güç ve iktidar›n sembolüdür.
Dilde mihr-i hâtem-i la’lün nihân itmifl rak - ib
Dîv iflitdük bir zamân mühr-i Süleymân gizlemifl
Bakî
Ya’kub peygamber, rü’ya yorumundaki ustal›¤›, o¤lu Yusuf’tan ayr›lman›n
üzüntüsüyle gözlerinin kör olmas›, onun gömle¤inin gözlerine sürülmesi ile gözlerinin
tekrar aç›lmas› münasebetleri ile geçer. Divan fliirinde “hüzn”ün ve “sabr”›n
sembolüdür. Yûsuf peygamber güzelli¤i, kardefllerinin k›skançl›¤› ve onlar taraf›ndan
kuyuya at›l›fl›, köle olarak sat›lmas›, Züleyha’n›n kendisine olan aflk›, buna
karfl› iffetini muhafaza etmesi, onun güzelli¤ini gören kad›nlar›n ellerini kesmeleri,
bir iftira sonucunda zindana at›lmas›, rüya tabiri konusundaki yetene¤i ile geçer.
Divan fliirinde “güzellik” ve “iffet” sembolüdür.
19