ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SIRA S‹ZDE<br />
de kafiyelidir. Baz› terkîb-i bendlerde vas›ta beyitlerinin birinci bendle ayn› kafiyede<br />
olmak üzere kendi içinde kafiyelenmifl oldu¤u da görülür. Kafiye düzeni terkîbi<br />
bendi di¤er musammatlardan ay›ran en önemli özelliktir: DÜfiÜNEL‹M<br />
1. aa xa xa xa xa... yy; bb xb xb xb xb... zz, . . .<br />
2. aa xa xa xa xa... aa; bb xb xb xb xb... aa, . . .<br />
Terkîb-i bendlerde bu iki kafiye düzeninden en çok kullan›lm›fl olan› D‹KKAT ilkidir. ‹kinci kafiye<br />
düzeni bu naz›m biçiminde nadir olarak kullan›lm›flt›r. Terkîb-i bendlerde en çok kul-<br />
D‹KKAT<br />
lan›lm›fl vezinler mef’ûlü mefâ’îlü mefâ’îlü fe’ûlün ve mef’ûlü fâ’ilâtü mefâ’îlü<br />
SIRA S‹ZDE<br />
fâ’ilündür.<br />
SIRA S‹ZDE<br />
Bendlerin beyit say›lar› hakk›nda bir genelleme yapmak zordur. Ayr›ca eflit say›da<br />
beyitten oluflanlar ço¤unlukta olmakla birlikte birbirine göre eksik ya da fazla<br />
beyitli bendlerden oluflmufl terkîb-i bendler de vard›r.<br />
AMAÇLARIMIZ<br />
Terkîb-i bendler mersiye, övgü, yergi, sosyal elefltiri gibi çok K ‹ Tfarkl› A P konularda<br />
yaz›lm›fl manzumelerdir. Sakinâmeler gibi baz› edebî türlerde de bu naz›m biçiminin<br />
kullan›ld›¤› görülmektedir. Mersiye (=a¤›t) türünün en güzel örnekleri de bu<br />
K ‹ T A P<br />
naz›m biçimiyle yaz›lm›flt›r.<br />
TELEV‹ZYON<br />
TELEV‹ZYON<br />
Terkîb-i bend, edebiyat›m›zda çok kullan›lm›fl naz›m biçimlerindendir. Türk<br />
edebiyat›nda en ünlü terkîb-i bend, Ruhî-i Ba¤dadî (öl. 1605)’nin her bendi 8 beyitten<br />
oluflan 17 bendlik manzumesidir. Ruhî’nin bu terkîb-i bendi çok be¤enilmifl;<br />
‹NTERNET<br />
birçok flair taraf›ndan da tanzîr edilmifltir (ayn› vezin ve kafiye kullan›larak onu<br />
and›ran bir fliir yaz›lm›flt›r). Ancak bu nazîreler içinde en be¤enileni Ziya Pafla (öl.<br />
1880)’n›n yazd›¤› nazîre olmufltur.<br />
‹NTERNET<br />
Örnek 13<br />
Afla¤›daki iki bend Ba¤datl› Rûhî’nin asl› 17 bend olan ünlü terkîb-i bendinin<br />
ilk ve son bendleridir. Vezni mef’ûlü mefâ’îlü mefâ’îlü fe’ûlün olan terkîb-i bendin<br />
kafiye düzeni “aa xa xa xa xa xa xa yy, bb xb xb xb xb xb xb zz. . .” dur.<br />
I. BEND<br />
1 Sanman bizi kim flîre-i engûr ile mestüz<br />
Biz ehl-i harâbâtdanuz mest-i elestüz<br />
2 Ter-dâmen olanlar bizi âlûde sanur lîk<br />
Biz mâ’il-i bûs-› leb-i câm u kef-i destüz<br />
3 Sadr›n gözedüp n’eyleyelüm bezm-i cihânun<br />
Pây-› hum-› meydür yerümüz bâde-perestüz<br />
4 Mâ’il degülüz kimsenün âzâr›na ammâ<br />
Hât›r-fliken-i zâhid-i peymâne-flikestüz<br />
5 Erbâb-› garaz bizden ›ra¤ oldu¤› yegdür<br />
Düflmez yere zîrâ okumuz sâhib-i flestüz<br />
6 Bu âlem-i fânîde ne mîr ü ne gedâyuz<br />
A’lâlara a’lâlanuruz pest ile pestüz<br />
7 Hem-kâse-i erbâb-› dilüz arbedemüz yok<br />
Mey-hânedeyüz gerçi velî ›flk ile mestüz<br />
Biz mest-i mey-i mey-kede-i âlem-i cânuz<br />
Ser-halka-i cem’iyyet-i peymâne-keflânuz<br />
3. Ünite - Bendlerden Oluflan Naz›m Biçimleri: Musammatlar<br />
SORU<br />
AMAÇLARIMIZ <br />
SORU<br />
91<br />
SIRA S‹ZDE<br />
DÜfiÜNEL‹M
Change language