ESK‹ TÜRK EDEB‹YATINA G‹R‹fi: B‹Ç‹M VE ÖLÇÜ

124
Eski Türk Edebiyat›na Girifl: Biçim ve Ölçü
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› S›ra Sizde Yan›t Anahtar›
1. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Zihaf” bafll›kl› bölümü
tekrar okuyunuz.
2. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Aruzla ‹lgili Kurallar
ve Terimler” bölümünden “Aruz ifllemleri” konusunu
tekrar okuyunuz.
3. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Aruzla ‹lgili Di¤er Baz›
Terimler” bölümünü tekrar okuyunuz.
4. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Aruzla ‹lgili Kurallar
ve Terimler” bölümünü tekrar okuyunuz.
5. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Vezin Bulma Usulü”
bölümünü tekrar okuyunuz
6. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Aruzla ‹lgili Kurallar
ve Terimler” bölümünden “Aruz ifllemleri”konusunu
tekrar okuyunuz.
7. e Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Aruzla ‹lgili Di¤er Baz›
Terimler” bölümünü tekrar okuyunuz.
8. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Aruzla ‹lgili Di¤er Baz›
Terimler” bölümünü tekrar okuyunuz.
9. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Aruzla ‹lgili Di¤er Baz›
Terimler” bölümünü tekrar okuyunuz.
10. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse, “Vezin Bulma Usulü”
bölümünü tekrar okuyunuz.
S›ra Sizde 1
âvâz: - - . ; kelebek: . . -; geleceksin: . . - -, reflk; - . ;
âftâb: - . - .; berg: - . ; iklîm: - - . : kitâb: . - . ; seng: -
. ; bâ¤: - . ; bahr: - . ; bahâr: . - . ; beklemifltim: - . - -
S›ra Sizde 2
1. gülme kister; 2. fâni dünyâ; 3. bafla gelmifl; 4. ab yeter;
5. flekke ralmak: 1. vasl; 2. zihaf, 3. imâle, 4. zihaf,
5. tefldîd ve vasl.
S›ra Sizde 3
‹mâlenin imâle-i maksûre ve imâle-i memdûde ya
da med ad› verilen iki türü vard›r. ‹male-i maksûre
aruzda ölçü gere¤i k›sa ünlüyle biten ya da tek k›sa ünlüden
ibaret bir aç›k ya da k›sa heceyi, uzun ünlü; yani,
yapay olarak uzun ya da kapal› hece de¤erine yükseltmek;
imâle-i memdûde ya da medd ise bileflik heceleri
as›l de¤erlerinden biraz daha uzun okumakt›r.
Zihâf imalede yap›lan›n tersidir. Ölçü gere¤i Arapça ve
Farsça hecelerdeki uzun ünlülerin k›sa ünlü de¤erine;
medli hecelerin de bir kapal› hece de¤erine düflürmektir.
Zihafla imale aras›ndaki fark, biriyle yap›lan ifllemin
di¤erinin tersi olmas›d›r.
S›ra Sizde 4
Beytin hecelerinin ses de¤erleri “- - . / - . - . / . - - . / - .
-”dir. Bu hecelerin uyumlu oldu¤u vezin mef’ûlü fâ’ilâtü
mefâ’îlü fâ’ilündür. Beyti vezinle uyumlu hâle getirmek
için yap›lacak tek ifllem ikinci m›sradaki “Sünbüldür
ol”u “Sünbüldü rol” okumak; yani, bu iki sözcük
aras›nda vas›l yapmakt›r.