Nr 611, kwiecień 2006 - Znak

TEMATY I REFLEKSJE
można więc je rozsądnie zaplanować. Tak, by uniknąć cierpień,
a większość danego nam czasu przeżyć w radości i dostatku. Istota
carpe diem sprowadza się bowiem do koncentracji na doczesności.
Nikt mądry nie ma złudzeń – doczesność jest przemijająca i krótka.
Doczesność jednak może stać się czasem szczęśliwym. Wszystko zależy
od tego, czy potrafi się ją maksymalnie wykorzystać – nie goniąc
za urojeniami, ale chwytając to, co daje trwałe zadowolenie, oraz
unikając tego, co przynosi szkody.
W książce Oskar i pani Róża to docenienie doczesności wyrażone
zostaje w zabawie wymyślonej przez wolontariuszkę opiekującą
się umierającym dzieckiem. Pani Róża proponuje Oskarowi, któremu
pozostało tylko kilka dni życia, by traktował każdy dzień jak
dziesięć lat. Dzięki temu Oskar żył intensywniej, przeżywając w skrócie
wszystkie etapy „normalnego” życia: młodzieńczą miłość, małżeństwo,
adopcję dziecka, kryzys połowy wieku, szczęście rodzinne,
samotność starości, ostatni zachwyt nad porankiem... Wszystkim nam,
którym czas „przecieka przez palce”, przydałby się taki eksperyment,
eksperyment, który pokazuje wartość i bogactwo każdej chwili – to,
jak wiele można w niej przeżyć.
Strategia carpe diem to dobra recepta na życie. Ma ona jednak
jedną wadę: nie daje nam żadnej nadziei na pełnię szczęścia i pełnię
życia. Szczęście intensywne nie może być długie, szczęście długie zaś
– nie może być intensywne... Zresztą życie, nawet stuletnie, ma swój
kres... Co zatem zrobić, by życie tak szybko się nie skończyło, by je
jakoś przedłużyć?
Na to pytanie odpowiada druga strategia. Mówi ona, by nie skupiać
się na doczesności, lecz na tym, co jest od nas trwalsze, na tym,
dzięki czemu można powtórzyć za Horacym: non omnis moriar (nie
wszystek umrę). Rzeczywiście, wielu ludzi rezygnuje w swym życiu
z różnych przyjemności, a nawet naraża się na poważne straty, byle
tylko zostawić po sobie coś, co ich „przeżyje”. Ludzie ci myślą: wprawdzie
kiedyś umrzemy, ale nigdy nie umrzemy w całości; po naszej
śmierci nie będziemy się cieszyć życiem, inni jednak będą się cieszyć
naszymi dziełami. Będziemy jakoś żyć nadal w naszej spuściźnie –
w spłodzonych przez nas dzieciach, w zasadzonych przez nas drzewach,
w wybudowanych przez nas domach, w napisanych przez nas
135