Nr 611, kwiecień 2006 - Znak

KALONYMOS SZAPIRA
Wajjikra
16 marca 1940
64
Pan wezwał Mojżesza i powiedział do niego... (Kpł 1, 1) 1 .
Raszi (w tymże samym miejscu) wyjaśnia:
Ilekroć Bóg kierował do Mojżesza jakiś nakaz, pouczenie, czy też zwracał
się do niego, zawsze najpierw go wzywał. Keri’a, „wezwanie”, wyraża czułość
i afekt. Słowa tego używają aniołowie służebni, jak to napisano: „I wołał jeden
do drugiego: „Święty, Święty, Święty jest Pan Zastępów. Cała ziemia pełna jest
Jego chwały” (Iz 6, 3).
Dlaczego ów zwrot wyrażający afekt – keri’a – Raszi komentuje,
gdy pojawia się on w tym miejscu Tory, a nie przy jakiejś wcześniejszej
okazji – na przykład tam, gdzie napisano o płonącym krzaku:
„Zawołał Bóg do niego ze środka krzewu i rzekł (...)” (Wj 3, 4), albo
w związku z objawieniem na Synaju, gdzie napisano: „Pan zawołał
na niego z góry i powiedział: (...)” (Wj 19, 3)?
O krępowaniu (‘akeida) Izaaka do ofiary, gdy Bóg wypróbowywał
Abrahama, napisano: „Poszedł więc, wziął barana i złożył w ofierze
całopalnej zamiast swego syna” (Rdz 22, 13). Odnosi się to do
każdej ofiary zwierzęcej; zawsze zastępuje ona osobę ludzką. Werset
przytoczony wyżej (Kpł 1, 1) ma dalszy ciąg: „Jeżeli ktoś z was chce
złożyć ofiarę Bogu...”. Podkreślone są w nim słowa „ktoś z was”, bo
w rzeczywistości zwierzę zastępuje samą tę osobę. W dni postu modlimy
się: „Oby tłuszcz i krew, które tracę na skutek tego postu, były
przez Ciebie przyjęte na ołtarzu jako ofiara”. Istotnie, cierpienie samo
przez się zmywa z człowieka grzechy, gdyż umniejsza jego siłę, podobnie
jak tłuszcz i krew. Wszystkie cierpienia Żydów są rodzajem
ofiary. Dlatego do swej argumentacji Raszi wybiera ten właśnie tekst,
rozpoczynający rozdział o ofiarach ze zwierząt. Mówi nam on, że
każda nasza ofiara – czy taka, o jakiej mowa w dalszym ciągu tekstu
(a więc ze zwierzęcia zamiast człowieka), czy też nasze własne cier-
1
Cytaty biblijne podaję zwykle według Biblii Tysiąclecia (III wydanie), niekiedy lekko
modyfikując, aby lepiej odpowiadały myśli autora. Cytaty z Rasziego uzgadniam z:
Julius Dessauer, Der Raschi-Kommentar zu den fünf Büchern Moses, Budapest 1887 (wszystkie
przypisy w Kazaniach: Ireneusz Kania).