Nr 611, kwiecień 2006 - Znak

TEMAT MIESIĄCA
drym obdarowaniem marnotrawcy. Dopiero miłosierdzie otwiera na
prawdę i oczyszcza.
Miłosierdzie według Jana Pawła II jest, podobnie jak według Tischnera,
trojaką relacją. Jej źródłem jest Bóg. Jest ono relacją Boga
do człowieka. Jako takie powinno stać się źródłem relacji międzyludzkich.
„Miłosierdzie Boże znajduje swoje odzwierciedlenie w miłosierdziu
ludzi” (Pielgrzymka do ojczyzny 2002). Dlatego wzywa
Papież, by stosunki społeczne opierać na miłosierdziu, a nie na samej
sprawiedliwości (Dives...). Wzywa, by być świadkami miłosierdzia.
Apeluje o wyobraźnię miłosierdzia. Ale miłosierdzie jest także
relacją człowieka do Boga. Także sam Bóg zdaje się zasługiwać na
miłosierdzie i wzywać do miłosierdzia (Dives...).
Doświadczenie miłosierdzia przekracza zatem według Jana Pawła
II pozostałości języka sprawiedliwości wyrównawczej i ekonomii
zbawczej obecne jeszcze w namyśle nad sensem cierpienia, a jeśli całkowicie
nie przekracza, to przynajmniej łagodzi. „Autentyczne miłosierdzie
jest jakby głębszym źródłem sprawiedliwości” – pisze Papież
(Dives...).
Mimo, iż w analizie cierpienia między Tischnerem i Janem Pawłem
II istniała ta różnica, że Tischner opisywał je w języku bardziej
dramatycznym, że częściej otwierał się na ideę tajemnicy, niż poddawał
je racjonalizacji, to język miłosierdzia jest im wspólny. Miłosierdzie
nie odpowiada na pytanie, skąd bierze się zło cierpienia, wskazuje
natomiast na jedyny możliwy sposób, w jaki może ono być przezwyciężone.
TADEUSZ GADACZ, ur. 1955, filozof, dr hab., profesor Collegium
Civitas w Warszawie, z-ca dyrektora Instytutu Filozofii i Socjologii PAN,
przewodniczący Komitetu Nauk Filozoficznych. Wydał m.in.: O umiejętności
życia, 2002.
35