Nr 611, kwiecień 2006 - Znak

TEMAT MIESIĄCA
Adam Hernas
Cierpienie, zło
i obecność
Odpowiadać samą tylko obecnością na obecność
to swoiste wyjście poza dystans i poza relację,
które skutecznie oddzielały doświadczonych
cierpieniem od bezradnych świadków, to sama
bliskość, przekraczająca także tę granicę fizycznej
śmierci.
1. Pytanie o sens cierpienia. Niewątpliwie żyjemy
w czasach szczególnego spiętrzenia pytań o zło i sens cierpienia. Z jednej
strony po wieku światowych katastrof dopiero teraz – być może
– osiągnęliśmy dystans niezbędny do tego, by podjąć taką zasadniczą
refleksję, z drugiej zaś rzadko bywamy dziś w sytuacji bezradnych
ofiar (całkowicie pozbawionych środków zaradczych), które nie są
zdolne do refleksji nad swoją tragiczną dolą. Bezpośrednie doświadczenie
cierpienia zapowiadającego śmierć (nieuleczalna choroba, trwała
bezdomność i samotność, głód) coraz częściej po prostu nie jest
nam w ogóle dane. Wszak dysponujemy coraz bogatszym arsenałem
sposobów radzenia sobie z różnymi wymiarami cierpienia – psychologia,
farmakologia, terapeutyka, pomoc społeczna itd. Jednocześnie
praktyka życia codziennego nie tyle ucieka od problemu cierpienia,
ile stara się je redukować do kategorii „sprawy do załatwienia”,
jednej z wielu, być może szczególnie trudnej. Dzieje się tak,
gdy pozbawia się cierpienia jakiegoś jego sensu metafizycznego, po-
50