Nr 611, kwiecień 2006 - Znak

TEMAT MIESIĄCA
i Bóg cierpią razem, jest Kidusz ha-Szem 5 . Cierpienia synów Izraela są rezultatem
identyfikacji z wiarą w jedynego Boga i w Jego przykazania. W czasach
Zagłady tradycyjne uzasadnienia cierpienia przestały mieć sens – potrzebne
było nowe rozumienie. Kalonymos dowodził zatem, że to nie grzech
jest przyczyną cierpienia. Zagłada to konsekwencja ataku na samego Boga,
a synowie Izraela cierpią wraz z Nim. W czasach ukrycia swojej twarzy Bóg
płacze, a Żyd płacze wraz z Nim.
Zbiór pism Szapiry zaopatrzony w list w języku żydowskim, na którym
wielkimi literami napisane było „Aufmerkzam!!!” („Uwaga”), zawierał:
Hakhsharat ha-Avrekhim („Przygotowanie młodych mężczyzn”), Mavo ha-
She’arim („Wstęp do Bram”), Tsav ve-Ziruz („Nakaz i człowiek sumienny”)
oraz Hidushei Torah me-shnot ha-za’am 5700-5702 6 („Nowości 7 Tory z lat
szaleństwa 1939–1942”, opublikowane później pod tytułem Esh Kodesh –
„Święty ogień”). Pierwszy z listów był adresowany do potencjalnego znalazcy
rękopisów, w którym autor prosił o przesłanie ich pod następujący
adres: Rabin Izajasz Szapira, Tel Awiw, Palestyna, wraz z załączonym listem.
Dalej Kalonymos Szapira pisał: „Jeżeli Bóg będzie tak łaskawy, że ja
i pozostali [przy życiu] Żydzi przeżyją wojnę, poproszę wtedy, by wszystko
zostało zwrócone mnie lub oddane do Rabinatu Warszawskiego dla Kalonymosa.
Niechaj Bóg się zlituje nad nami, pozostałymi z domu Izraela, gdziekolwiek
będziemy. Niechaj uratuje nas i da nam życie...”.
W drugim liście prosił brata o publikację manuskryptów oraz rozpowszechnianie
ich wśród żydowskich czytelników. Pisał: „Proszę również
o opatrzenie tych pism wstępem, że ja proszę i błagam wszystkich Żydów,
aby studiowali moje pisma. Jestem przekonany, że zasługi moich świętych
przodków, niechaj będzie błogosławiona ich pamięć, będą im pomocne na
tym i przyszłym [świecie]. Niechaj Bóg zmiłuje się nad nami”.
Z treści listów wynikałoby, że Kalonymos Szapira zamierzał ukryć swoje
pisma i dlatego opatrzył je listem do potencjalnego znalazcy. Jednak pisma
Szapiry znalazły się w drugiej odnalezionej części Archiwum Emanuela
Ringelbluma i są przechowywane w Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
w Warszawie 8 . Kopie dokumentów przechowywane są też w Archiwum
Jad Waszem w Jerozolimie 9 . Oprócz wymienionych dokumentów
w Bibliotece ŻIH jest jeszcze rękopis Kazania na Pesach 10 z 1927 roku.
6
Jest to tytuł, jaki nadał tekstom sam autor.
7
Nowości Tory (Tora novellae) to rodzaj żydowskiej literatury religijnej, w której
analizowane i objaśniane są teksty kanoniczne. Zazwyczaj autor przedstawia problem
dotyczący tekstu lub sprzeczność z innym tekstem i wtedy przedstawiana jest nowość
(hiddush) w postaci nowej idei lub nowej zasady, przy pomocy której zawiłość jest wyjaśniana.
8
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, teczki 370, 431, 432.
9
Archiwum Jad Waszem w Jerozolimie, M.10. AR. 2/370, 431,432.
10
Biblioteka Żydowskiego Instytutu Historycznego, rkps nr 695.
61