Nr 474, listopad 1994 - Znak

12 EWA BIENKOWSKAzbudowany wygodnie na chrzeScijanskim dziedzictwie? Na te pytaniatrudno odpowiedziee, bo nie wystarczy do tego egzegeza tekstow SimoneWeil. Ten, kto odpowiada twierdz,!co b,!dz przecz,!co, mowi rowniezo sobie: 0 swoich porywach czy t~sknotach, 0 swoich idiosynkrazjach b,!dzl~kach.Uderza w Simone - w jej osobie i historii - cos jakby naznaczenie, rzeczod dawna nie znana w naszym swiecie. Cos zarowno z przeklenstwa, jaki z wywyzszenia - zuperoa niemomose zadomowienia si~ w ludzkiejrzeczywistosci, na zwyklych prawach obejmuj,!cych nas wszystkich. Oddziecinstwa interesuje j,! tylko Zycie wnyslu. Niezwykle zdolna uczennica,studentka fIlozofii - torturowana nieustannymi bolami glowy, wbrewktorym stara si~ Zye, to znaczy studiowae, myslee, pisae. Mowimy: wbrewktorym, ale to nie calkiem tak. Stara si~ Zye nie pomimo cierpienia, alew jego przedluzeniu, wydobywaj~ z niego prawdziw,! esencj~. Cierpiee todotrzeedo sedna kondycji ludzkiej, to zgodzie si~ na ni,! i dopiero po peroejzgodzie przejse na jej drugi brzeg - na stron~ ducha. B¢zie to dla niejdoswiadczenie pierwsze, dlugo przedtem zanim odkryje, Ze w cbrzeScljanstwienazywa si~ to NaSladowaniem Chrystusa. Uczestniczenie w duchowoscijest oplacane bolem - to b¢zie wiedziala juz w latach gimnazjalnych.Przechodzi blyskotliwie przez egzaminy, ktore otwieraj,! dost~ dofrancuskiej elity intelektualnej. Droga wydaje si~ wytyczona. Ale nie. Znowcierpienie miesza szyki. Cierpienie zepchni~tych na dol struktury spolecznej,struktury, ktora odczlowiecza. Simone Wei I wst~puje do fabryki jakorobotnica, Zyje w warunkach b¢,!cych udzialem jej towarzyszek, narzucasobie ograniczenia, jakich one doswiadczaj,! (sarna wywodzi si~ z zarnomeji nasyconej kUltur,! Zydowskiej burruazji). Praca i warunki zycia pot~guj,!bole glowy - znaj,!c jej pomiejsze sk,!pe zwierzenia, pytarny siebie nie bezzgrozy, jak bylo moZliwe Zye tak z wolnego wyboru. Simone Weil oddajesi~ cierpi,!cym, upokorzonym, tym, ktorym odmowiono dost~u do swiatlaistnienia: do mysli, pi~kna, kontemplacji. Chce uczye robotnice fIlozofii.Ale nie potrafi Zye jak one - dziel'!c ich ponizenie, nie wnie dzielie radosci,nidwiadomej beztroski, prymitywnych rozrywek prostych dziewcz'!t. Tujeszcze jeden element, ktory nalezy przypomniee dla zarysowania jejosobowosci. Simone Weil przezyla jako oczywistose bezwarunkow,! odmow~plci (jakby malo jej bylo moralnych wysilkow wyrwania si~ z "kondycjikreaturalnej"). W slynnym liscie do ojca Perrin, gdzie tlumaczy swoj,!drog~ do wiary, opowiada, ze ten stan ducha nawiedzil j,! (i juZ nie ~uscil)pod koniec dziecinstwa, gdy patrzyla na osniezone szczyty gorskie. Sniemyszczyt przeciw losowi czlowieczemu - co za tym stoi u intelektualistki, dlaktorej bezlitosna migrena staje si~ narz¢ziem poznania i fonn'! ofiaryzlozonej nieznanemu Bogu - jaki nierozwiklany splot buntu i poddania,sarnowywyzszenia i sarnowyzucia. (frzeba dodae, Ze wewn~trzna logika jejpost~owania nie rna wiele wspolnego z tym, co okreslamy jako powolaniezakonne - jej ofiara jest bez uzasadnien.) W kaZdym razie czujemy, ze ta