Nr 474, listopad 1994 - Znak

MALGORZATA KITOWSKA-LYSIAK GOMBROWICZ KULTOWY Maly slownik j~zyka polskiego, do kt6rego najpor~miej bylo misi~gnll:e, podaje, ie mistrz to "cziowiek przewyiszajll:cy innych biegloSclIl:i umiej~tn08cill: w jakiejs dziedzinie" (moZe to bye, na przyldad, strzelaniedo celu) oraz "czlowiek, kt6rego obiera si~ za wz6r, nauczyciel", a tam"rzemieSlnik majll:cy dyplom uprawniajll:cy do prowadzenia warsztatu, dosamodzielnego wykonywania swego zawodu". A zatem mistrz to rodzajwzorca, niby z podparyskiego 8evres, tyle ze przyobleczony w ludzkll:powlok~. Punkt odniesienia, miara, kanon. Ktos, 0 kim mysl~, gdy stoj~przcd rozwi~iem problemu, podj~em decyzji. To on odpowiada zamnie na pytanie: "co robie?". Czuwa - jak sumienie. Jest autorytetemduchowym i Aniolem Str6Zem w jednym wcieleniu. Busolll:, kt6ra prowadzii wyznacza granice bezpieczenstwa. Wedle definicji tak przynajmniej byepowinno. Gdzie szukae idealu?Szukajll:C wlasnej odpowiedzi na zarysowane wyZej pytania, pomyslalamzrazu, Ze lojalnosc wobec profesji, kt61'11: przy akompaniamencieokrzyk6w urz¢niczek PaDstwowych (,,Ach, jaki oryginalny zaw6dt", ,)ate:i zawsze chcialam bye historykiem sztukit") zwyldam wpisywae doankiet personalnych. nakazuje bronic honoru artyst6w uprawiajll:cychsztuki dawniej znane jako pi~kne. COz. kicdy trudno mi wskazae nie tylkojedno nazwisko. ale ograniczye list~ do takich, 0 kt6rych pr6cz tego. Ze Sll:waine, moglabym powicdziee, iz byly istotne dla mnie samej. Nigdyzresrtll:, nawet na prywatny sw6j u:iytek, nie potrafilam udzielie odpowicdzina pytanie 0 u I ubi 0 neg 0 na przyklad malarza. Kto mialby nim bye?JeSli chcialabym pozostae w xx wieku. to de Stael czy Stajuda? A moZeusytuowany na marginesie targowiska pr6moSci tragiczny Dzi¢ziora?Sempolinski. kt6rego "zranione" obrazy z lat 70. III:CZIl si~ w mojej pami~ciz oswajaniem sztuki "innej"? Nowosielski z powstalymi tu:i po wojniekompozycjami abstrakcyjnymi? A jest jeszcze Lebenstein, Schulz, Balthus- artySci 0 skomplikowanych rodowodach i takichZe kolejach losu. Silwreszcie nie malarze, jak Szapocmikow czy Gaudi, kt6rego zar6wnodzielo, jak biografia predestynujll: do roli przewodnika duchowego. Dzisiaj