Nr 474, listopad 1994 - Znak

44 GRZEGORZPRZEB~Anego. Andriej Siniawski, na kt6rego Tazbir si~ powoluje, znany jestz wielkiej, talcie osobistej niech~ci do autora Archipe/agu GULag. Niezawsze tez w ideologicznych sporach z nim zachowuje si~ sine ira et studio.Wszak moma chyba pisa6 0 udziale Zyd6w w rewolucji bolszewickiej, skorotaki by!... Podobnie, jak nalezy pisa6 0 roli Polak6w w tejZe rewolucji ... Jestto niezbity empiryczny i historyczny fakt, a SolZenicyn bynajmniej niewyci,!:ga z niego Zadnych historiozoficzno-rasistowskich wniosk6w.Na koniec tej dygresji warto zapyta6, czy wspomniana przez Tazbira"przyjaio Soli:enicyna z Szafarewiczem" musi moralnie dyskredytowa6autora Archipelagu GULag?Kolejnym etapem Soli:enicynowskiego "i;ycia-tw6rczosci bez ldamstwa"byla publikacja w 1990 roku broszury Jak odbudowac Rosj~? Rozwazaniana miar~ moich silo W okresie Gorbaczowowskiej pieriestrojkiSolZenicyn zachowywal nalei;yte i godne milczenie, przeto publikacja nowejksi,!:ili tym bardziej spotkala si~ z wielkim odzewem posr6d czytaj,!:cejpublicznoSci. Glosy zn6w byly w wi~kszosci krytyczne. Szczeg6lnie emocjonalniereagowali Ukraincy, kt6ry podejrzewali SolZenicyna, iz on niesprzyja ich rusiDskiej irredencie, czyli ambicjom "wybicia si~ na niepodleglose".Soli:enicyn w tej dyskusji powolywal si~ na najwamiejsze, gdy chodzio kwesti~ ukrainsko-rosyjskich stosunk6w, zdanie swej broszury: "Oczywiscie,gdyby narod ukrainski fa k t y c z n i e zap rag n '!: I si~ oddzielie, niktnie b¢zie smial zatrzymywae go Sil,!:."IJ Krytycy ukrainscy wymagalijednak od niego znacmie wi~j. Chcieli, aby rosyjski pisarz umal, izoddzielny nar6d ukrainski z oddzielnym ukrainskim j~zykiem istnial juz odIX wieku, a sw. Wlodzimierz rowniez byl Ukraiocem, skoro zyl i umarlw Kijowie ... SolZenicyn nie m6g1 wszelako uznae tych "prawd" skoro pisalzgodnie z p raw d '!: historyczn'!::Tymczasem kolebk~ nas wszystkich [Rosjan, Ukrainc6w i Bialorusinow- przyp. GP] jest przeslawny Kijow, "sk~d wyszla ziemia ruska", jak mowiLatopis Nestora, i sk!l'i zajamialo nam chrzescijanstwo. Rzll'izili nami cisami ksilj,~ta: laroslaw M~dry podzielil mi¢Zy synow Kijow, NowogrOdj caly obszar od Czernichowa po Riazan, Murom i Bielooziero; WlodzimierzMonomach byl jednoczesnie ksi~em kijowskim i rostowskCHiuzda!skim;taka sarna jednosc byla w posludze metropolitOw. 14Moma jedynie zrozumie6 ukrainskich krytykow Soli:enicyna, gdy nieodwzajemniali oni milosci Rosjanina-pisarza do ich kraju ani nie godzilisi~, Zeby na ukrainskich terenach zamieszkalych w wi~kszosci przez Rosjanprzeprowadzae referenda na temat przynalemosci panstwowej. Bardzom'!:drze mowila 0 tym swego czasu Irina Howajska-Alberti:Soli;enicyn - niechi:e to b¢zie po raz setny wyrainie powiedziane - nigdy nie13 Aleksander SolZenicyn, laic odbudowac Ros1f? Refleksje na miar(! moich sfl, przetorylJUliU8Z Zychowicz, Krak6w 1991, s. 13.14 Ibid., s. 11.