Nr 474, listopad 1994 - Znak

ALEKSANDBR SOLZENICYN - LEKCJA ~STWA I PRAWDOMOWNOSCI45byl wrogiem niepodJeglosci Ukrainy. Uwaial jednak, i2: w tej kwestii powinniwypowiedziec si~ jej mieszkaIicy. Nie wykazal si~ on rzeczywiScie realizmem,gdy proponowal, aby rejony, w kt6rych mieszka wi~ksza Iiczba Rosjan,wypowiadaly si~ oddzieInie. Ale przecie:i taka propozycja nie byla. antyulmunskimprzest~stwem, jak pr6bowano nam wmawiae. Wydaje mi si~, i2:Sol:ienicynowi jest bardzo 1rudno pogodzic si~ z tym nurtem w ukrainskiejmySIi, kt6ry glosi fanatycznll nienawisc do wszystkiego, co rosyjskie. SamemuzaS Sol:ienicynowi mom zarzucic jedynie pewnll naiwnosc. A niekt6rymUkraincom naIeZaloby przypomniee, i:i ich szowinistyczna postawa przyczyniasi~ jedynie do wzmocnienia komunizmu.15JednaIcie krytycy SolZenicynowskiej broszury Jak odhudowac Rosjf!? niewywodzili si~ bynajmniej wyl~cznie z narodu ukrainskiego. Powiedzmy odrazu, ii: w og6le nie maj~ sensu oskar:ienia gloszone szczegolnie glosnoprzez Siniawskiego, ii: SolZenicyn sam sobie przypisuje rol~ prorokai jasnowidza. lui; sam tytul broszury, opatrzony znakiem zapytania,a tam jej podtytul: Rozwaiania na miarf! moich sil, swiadcz~ 0 nalei;ytejpokorze jej autora. My jednak, jako jej czytelnicy, smialo mo:iemy dzisiajm6wie 0 wyplywaj~ym z prawdom6wnoSci proroczym charakterze ksi~czki.Pierwsze jej zdania brzmi~ nast~puj~co: "Godziny komunizmu dobiegaj~kresu. Ale jego betonowa konstrukcja jeszcze nie run~a. I obysmy- zamiast dostwie wyzwolenia - nie zostali przygnieceni jego gruzami."l~Nast~nie SolZenicyn zaapelowal, aby Zwi~ek Rosyjski, kt6ry powstaniepo rozpadzie ZSRR, natychmiast, nieodwolalnie i po wsze czasyoddzielil od siebie: trzy republiki baltyckie (Estonia, Litwa oraz Lotwa),trzy republiki zakaukaskie (Annenia, AzcrbejdZan oraz Gruzja), czteryirodkowoazjatyckie (Kirgizja, Tadi;ykistan, Turkmenia oraz Uzbekistan).Wiltpliwosci mial co do Kazachstanu, slusznie pisZllC, ii: w "rozd~tymterytorialnie Kazachstanie" Kazach6w jest mniej nii: polowa. Za ichrdzennll ojczyzn~ uznal- r6wniei: w zgodzie z historyczn~ prawd~ - "terenyrozcillgajllce si~ lukiem z daleka od wschodu na zachoo prawie aZ doMorza Kaspijskiego". Pisal: "I jeSli w tym zakresie zechc~ si~ odl~czye, toD6g z nimi."17 My wiemy, i:e odlllCzyli si~ w "innytD zakresie", wlaAnie tym"rozd~ym" - problemy wynikaj~ z takiego odl~enia s~ dokladnie takie(co widae jasno tane z polskiego punktu widzenia), jak to przewidzialSolZenicyn. Podobnie przewidzial i przepowiedzial Soaenicyn niedwolalneodl~ie si~ od Rosji republik baltyckich, zakaukaskich oraz srodkowoazjatyckich.Gdy chodzi 0 Ukrain~ i Dialorus, to apelowal on w tymi:e 90 roku dosumien i przyjacielskich wobec Rosji uczue przedstawicieli tych narod6w.Publicystyka ukrainska odrzucila ze wstr~tem ten apel. Nas~uj~ce jednakw kolejnych czterech latach historycme wydarzenia dowiodly, ii: zar6wnoUkraina jak i DialoruS b¢1l k:u Rosji ci~e, ekonornicznie i kulturowo.11 Ro.fif IIrall4jq m/odzt Ro.Jjanie. Z ITlnq RowqJ.f/ccrAlblfT'ti rozmaw/a GrzegOTZ PrzeiJlntiJJ, w:,,Arb" Dr 39-40 (1992), I. 125-126.18 00., I. S.11 /bed., I. 8.