Nr 474, listopad 1994 - Znak

90 ANDRZEJ ZAWADAdbai 0 obiektywizm swoieh opinii i nie podlegai ziudzeniu, ze wszystko, COprzedwojenne albo emigraeyjne, musi bye zawsze lepsze albo zawszegorsze. Kiedy tylko zelzaia cenzura, zaraz po "paidzierniku", publikowaistudia 0 Czesiawie Miioszu i Aleksandrze Wacie. W roku 1948 pisai, Zeegzystencjalizm jest nie do wymini~cia i i:e, dzis zabroniony, wr6ci, tyle i:ewzmocniony sitCl zakazanego owocu. A literatura, administracyjnie kr~owana,odcinana od europejskich dopiyw6w, musi wysychac. Ale go niesiuchan 0, juz odbierano mu "Tw6rczosc", odchodzii do studi6w nadPanem Tadeuszem. Czy miai ziudzenie, Ze uda siy z PRL zrobic taki tw6r,kt6ry nie powt6rzy wad Polski mi¢zywojennej, a uniknie strukturypanstwa sowieckoidalnego?Byi posiem na Sejm. Przez wiele lat dyrektorem Instytutu Badati.Literackieh. W potocznym mysleniu to ne, bo potocme myslenie lubi trybdorainy, jak sCldy w stanie wojennym. Byi z tych, co uWaZali, i:e trzeba"ratowac substancjy". Troch~ si~ z nieh podsmiewaliSmY, ze tacy naiwnipozytywiSci, moze odrobin~ podszyci konformizmem. De tej "substancji"uratowali i do jakiego stopnia byli autorami upadku "socjalizmu" w Polsce,tego nikt zmierzyc nie potrafi i, przynajmniej na razie, nie chce.W kai:dym razie obawiam siy, ze niepamiyC jest teraz udziaiem tw6rezosciKazimierza Wyki. Czy zadziataiy tam inne przyczyny? Zanik krytykiliteraekiej, rozpad Zycia literackiego? Czy winne s~ lata osiemdziesi~te,z ieh intelektualnym niedotlenieniem obydwu piuc, "oficjalnego" i "niezalemego"?A moi:e tw6rczosc krytyczna jest bluszezem, kt6ry musi zgin~cz drzewem ezy krzewem, kt6re oplata?Ja sam ezytam Wyky coraz rzadziej, coraz bardziej wybrednie. Aledawniej studiowatem go pilnie i on byt moim nauczycielem krytycmym,w obydwu maczeniach tego przymiotnika. Winien mu jestem to zaswiadezenie.Borowice, 6 sierpnia 1994Andrzej ZawadaANDRZEJ ZAWADA, ur. 1948, prof. dr hab. Uniwersytetu Wroclawskiego,krytyk literacki, tlumacz.