Nr 474, listopad 1994 - Znak

152 ZDARZENIA - KSIAZKI - LUDZTEi snobizmy obok karier rzeczywistych i zasluzonych produkuje zastypyefemerycmych idoli, krotkotrwale mity. Nie rna pewnych kluczy do slawyi gwarancji na wejscie do historii - karier~ moma zrobic na rzeczachromych - ci~iliej pracy, ale i na skandalach, na pewnosci siebie, ale i naustawicmych kl~skach. Czas poddaje legendy okrutnej weryfikacji - 00­slania si~ dysproporcja mi¢zy popularnosci~ i rzeczywist~ wartosci~,bywa, i:e slawa przerasta jej depozytariuszy, staj~c si~ Zrodlem nieporozumien,klopotow i tragedii."Legendy literackie w polskiej literaturze powojennej to c~sto historienieoczekiwanej, przedwczesnej smierci - zauwaza Henryk Dasko w artykule0 Marku Hlasce, zatytulowanym Krotkotrwaly blask meteoru C"ExLibris", nr 58/94). Od Borowskiego po Wojaczka, od Stachury po Poswiatowsk~,mit tragicznie przerwanej opowieSci podtrzymuje fam~ tych,do ktorych przylgn~o miano k ask ad e row lit era t u r y. Oswietlonezalobnym kagankiem, cienie zmadych przewyzszaj~ rozmiarem sylwetkii:ywych; Waclaw Sadkowski trafnie nazwal niedawno ow fen omen funeraln~wersj~ mitu, stanowi~q budulec dla coraz to szerszych zabiegowmitotworczych. Oto zagadka OOejscia na wiecmosc, ostateczny paradokstworcy porzucaj~cego rzeczywistosc - mrod elementow prolonguj~cychi:ycie najsilniejsza okazuje si~ smierc, uznana w swiadomosci spolecznej juzto za przedwczesn~, juz to za efekt wlasnego wyboru.Jest to przeciei:jednak mit hermetyczny, ktorego zasi~gnie wykraczapoza granice okreslonego obszaru kulturowego. Pomimo wybitniekultowego charakteru legendy »kaskaderow« - nazwisko Andrzeja Bursy,tak bogate w tresc dla jego wyznawcow, jest tylko pustym dZwi\!kiem dlaludzi nie czytuj~cych poezji C•••)W tym smutnym katalogu Marek Hlasko i jego skomplikowana legendastanowi~ wyj~tek, ktory wci~z jeszcze nie pozwala si\! zamkn~c w prostymrownaniu talentu i smierci C .•.) Hlasko byl symbolem tak pot\!mym,ze z jego pozycj~ idola mogl konkurowac zapewne tylko mit ZbigniewaCybulskiego. Popularny obraz Hlaski skladal si\! z wielu elementow,pocz~wszy od najwczeSniej rozpoznanej legendy »miOOego zbuntowanego«i »swi\!tego mlodzianka« C •••) a czas i bieg wydarzen mialy wzbogacic mito kolejne, nierzadko sprzeczne, rozdzialy. Do zmistyfikowanej aury »autentycmegoproletariusza« doszedlliteracki symbol poststalinowskiej odnowy,do kiczowatego wizerunku »komunistycmego Jamesa Deana«- ostatecma, tragiczna legenda przedwczesnie zmadego wygnanca C••.) Niesposob dzisiaj, z perspektywy trzydziestu pi~ciu z gor~ lat, poj¢ emocjei kontrowersje, jakie wywolywal; zaden pisarz, ba, zadna inna postac zeswiata kuItury Polski powojennej nie zogniskowala na sobie tak bardzonarodowych nadziei, z nikim innym renm nie obszedl si\! w sposob rowniedramatycmy C •••) Mial lat ledwie dwadziescia, ale zleg! na nim ci\!zarnadziei polskiej literatury i sumienia narodu, ci\!zar, jakiego udZwign~c niemogli starsi i bardziej doswiadczeni 00 niego. Czy dlatego zyl tak jak i:yli umarl tak jak umarl? Po jego smierci ci, ktorym za to placono, pisali