Nr 474, listopad 1994 - Znak

MATEJKO, MALCZEWSKI, KANTOR ... Z JERZY"M NOWOSIELSKIM ROZMAWIA PIOTR KOSIEWSKI PIOTR KOSIEWSKI: Chcialbym rozpoczqe od pytania 0 tworc~, z ktorymw Polsce bywa utozsamiana sama proJesja artysty. Chodzi oczywiScie 0 JanaMatejk~. Ale by! on, a przynajmniej pretendowal, do pelnienia Junkcji nietylko malarza. Pragnql bye mistrzem, nauczycielem, przewodnikiem narodu.W powstalym na zamowienie /gnacego Korwin Milewskiego cyklu autoportretowartystow polskichjedynym, ktory wylamal s~ z narzuconego schematu,byl wlaSnie Matejko. Przedstawil on siebie siedzqcego w starym Jotelu, zestarq ks~gq obok pa/ety, nie zaS na stojqco, z paletq w dloni. Byla to bardzoznaczqca manifestacja.JERZY NOWOSIELSKI: Matejko to dobry przyklad. Ostatnio og1~dalemw TV program 0 polskiej awangardzie z udzialem mi¢zy innym AndyRottenberg. Powtarzono tam staroswiecki banal, ze Matejko nie bylzadnym malarzem. Banal powstaly u pocz~tku Drugiej Rzeczypospolitej,kiedy mawiono, Ze nie rna w jego obrazach gl~bi, przestrzeni itp., innymislowy, Ze jego prace nie maj~ zadnej wartosci malarskiej. Teraz, gdy naprzyklad Dwurnik Swiadomie abstrahuje od wartosci malarskich, czyni si~z tego cnot~ estetyczn~.Poniewai: jest to alternatywa dla estetycznej tworczosci innych artystow,wypranej ze wszystkich znaczen.A przeciez Matejko zdawal sobie spraw~ ze swoich ograniczen. Podczaszwiedzania jednej z zachodnich galerii jego zona zwracila uwag~, Zew jednym z portret6w Tycjana ~ka zostala Zl.e namalowana. Powiedziala:"To bl¥l, ty bys takiego bl¢u nie popelnil." On na to odpowiedzial: "Tak,to bl~d, ale, chocbym p~kl, nie potrafilbym namalowac takiego obrazu."Matejko wiedzial, z czego rezygnuje w swoim malarstwie. Byl w jakimssensie rewolucjonist~, i nie mysl~ tu 0 jego aspiracjach zostania nauczycielemnarodu, kronikarzem itp. NajwaZniejsze to wyrzeczenie si~ obowi~-