Nr 474, listopad 1994 - Znak

ALEKSANDER SOLZENlCYN - LEKCJA M~STWA I PRAWDOM6WNOSCI 39to nie tylko bezprawie, to r6wniez bohaterstwo. Ale Wy tego nie zauwa:i:yIiOCie.Wasze wyst~pienia maj~ tylko oskar:i:ycielski charakter (...) A kiedy&cie tamsiedzieli. Nie w trzydziestym sioomym roku! A w trzydziestym sioomym myprze:i:ywalismy!! ale nie nie zdolalo nas zatrzymae! (...) Id:i:cie w b6j przeciwkowrogom naszego kraju! Przeciez wiecie, ze na Swiecie istnieje bron j~rowai pomimo wszystkich naszych wysilk6w Stany Zjednoczone mogll jej uzyc?I jakze my, sowieccy pisarze, mamy nie bye zolnierzami?lSolZenicyn, wspierany przez Wieniamina Kawierina, Lidi(: Czukowsk!!,Pawla Antokolskiego oraz Gieorgija Wladimowa, okazal w tej trudnej dlasiebie sytuacji m(:stwo nieracjonalne. Do zorganizowanego na pi(:ooziesi(:­ciolecie bolszewickiej rewolucji Zjazdu Pisarzy Sowieckich napisal list,z ktorego zwyczajnie wynikalo - z czego malo kto zdawal sobie spraw(:w tamtych czasach - iz warto bye przyzwoitym. llez lat - pytal retorycmieSolZenicyn - za kontrrewolucyjn!! uwazano poezj(: Siergieja lesienina,a Wladimira Majakowskiego nazywano "politycmym chuliganem"? Z wie1­kim opomieniem powrocila do Rosji Sowieckiej tworczose Iwana Bunina,Michaila Bulhakowa, Andrieja Platonowa, imi(: Borysa Pasternaka momawymawiae dopiero po jego smierci. Celn!! Puszkinowsk!! fraz!! AleksanderIsajewicz okreslil istot(: martwej bolszewickiej cywi1izacji: "Oni umiej!!kochae tylko martwychl"2Materialnym efektem takiego wyst!!pienia moglo bye, rzecz jasna,jedynie wykluczenie ze Zwi!!zku Pisarzy Sowieckich, co ujmy Solzenicynowiani wtedy, ani dzisiaj nie przynosi; w 1969 roku jednak wiltZalo si(:z wie1kimi materialnymi klopotami. W lutym zas 1974 roku pisarz, ktoryw grudniu 1973 opublikowal we Francji pierwszy tom Archipelagu GULag,zostal przemoc!! wsadzony do samolotu i wywieziony z Rosji do NiemiecZachodnieh. Tam na lotnisku, procz pisarza Heinricha Bolla, ezekali naniego (przyjamie nastawieni) urz(:dnicy z niemieekiego "bezpieezenstwa"...Po drodze byla jeszeze literacka nagroda Nobla w roku 1970, jednakZeszwedzkim panstwowyrn u~ni kom, dzielnie wspomaganym przez sowieekieh,nie starezylo odwagi, aby j!! godnie laureatowi wr(:czye. 3• Zycie i tworczosc bez klamstwalozefTisehner napisal w roku 1994 nast(:puj!!ce slowa 0 "moralizrnie":Drug~ stronll manicheizmu jest "moralizm" . Nazywam "moralizmem" przekonanie,ze "gdyby wszyscy byli moraini, byloby lepiej". A poniewaz "nie1 Dielo Soltenicyna 1. Wtoroje izdanije. Paris b. d., s. 76., W tym samym czasie odby! si~ proces Josifa Brodskiego, za publikacj~ utwor6w za granicllskazano Andrieja Siruawskiego i Julija Daniela, rue dopuszczono do druku rueprawomyslnychdziel Aleksandra Beka, Lidii Czukowskiej, Warlama Szalamowa, Eugerui Ginzburg, GalinySieriebriakowej, a nawet zatrzymano wojenne memuary Konstantego Simonowa.J W roku 1970 SolZerucyn rue m6g1 wyjecbac na wr~zerue Nagrody do Sztokholmu, w rokp6iniej, z powodu maloduszoooci 6wczesnego ambasadora Szwecji w Moskwie, rue doszlo dopubliC20ego wr~czenia Nagrody w siedzibie tejre ambasady. Szwedzki dyplomata tlumaczyl si~,ie w budynku rue ma odpowiedruego pomieszczcnia dla uroczystosci. W 1972 roku do akcjiwkroczylo sowieckie MSZ - sekretarz Akademii Szwedzkiej rue otr2ymal wowczas wizy nawjazd do Rosji.