Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Qadın mətbuatının yaradılmasının artıq dövrün zərurətinə çevrildiyinigörən Hacı Zeynalabdin Tağıyev millət qarşısındakı xidmətləri sırasına bir yaxşılıqda əlavə etdi. O, "İşıq" adlı ilk qadın mətbu orqanını yaratdı. Nəşrin redaktoruAzərbaycanın ziyalı qadınlarından biri, ali təhsilli həkim, ictimai işlərdə fəallığı iləseçilən, xeyriyyə cəmiyyətlərində təşəbbüskarlıq göstərən Xədicə xanımƏlibəyova, naşiri isə onun həyat yoldaşı Mustafa Əlibəyov idi. M.Əlibəyovhüquqşünas, vəkil, həm də insan hüquqları ilə də məşğul olurdu.M.B.Məmmədzadənin təbirincə deyilsə, "məcmuənin başda olan bəyanatıonun məqsədini, tutduğu yolu şərh etmişdir". Bu bəyanatda mətbu orqanın həftədəbir dəfə, şənbə günləri nəşr olunacağı, "tərbiyeyi-ətfalə, ədəbiyyata, təbabətə vəevdarlığa dair xanımlar qəzetəsi" olduğu əksini tapırdı."İşıq"ın bir üzündə rus dilində məqalələr də çap olunurdu. Məcmuənin1911-ci ilin yanvarından 1912-ci ilin dekabrına qədər 64, bəzi mənbələrə görə isə68 sayı işıq üzü görüb.1912-ci ildə "İşıq" qaranlıq mühitin, cəhalətin qurbanı oldu. Cəmi iki ilömür sürsə də, o, nəinki XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan qadınlarının gözlərinəişıq, zəkalarına nur oldu, islam dünyasının qanunları ilə ömür sürən qadınlarısilkələdi, o həm də Azərbaycan mətbuatı tarixində qadın mətbuatının əsasını,bünövrəsini qoydu.Azərbaycan mətbuat tarixində ilk qadın jurnalı olan "İşıq" ilə yanaşı,1911-cı ilin noyabr ayının 29-da Bakıda "Məktəb" adlı bir uşaq jurnalı da nəşrəbaşladı. Jurnal ilk sayında əsas məqsəd və məramını bu cür izah edirdi: "Bizim"Məktəb"i nəşr etməkdə məqsədimiz məktəb şagirdlərinin irəliləmələrinə acizanəbir xidmətdir. "Məktəb"i oxuyacaq şagirdlərin birliyi geniş bir dairə alarsa, o vaxtməqsədimizə yetişmiş olarıq". Məktəb şagirdlərinə məxsus olan bu jurnal ikihəftədə bir dəfə nəşr olunan "əxlaqi, ədəbi, fənni, müsəvvir məcmuə" idi. Başredaktor və sahibi Qafur Rəşad Mirzəzadə və Əbdürrəhman Əfəndizadə idi. Bu ikipedoqoq, jurnalist ilk sayın oxucular arasında maraqla qarşılanması üçün kifayətqədər zəhmət çəkərək, fəallıq göstərdilər. 1884-cü ildə anadan olan Qafur Rəşad1901-ci ildə Şamaxı qəza məktəbini, 1909-cu ildə isə Moskvada təbiyyat-coğrafiyakurslarında təhsil almışdır. Şamaxıda aldığı təhsildən sonra bir müddət Lahıcdadərs dedi, Moskvadan qayıtdıqdan sonra isə Bakı məktəblərində pedoqojifəaliyyətlə məşğul oldu. O, həm şəhər, həm də əyalət məktəblərinin ehtiyaclarınıçox gözəl bildiyindən, ümumən təhsil sistemi ilə bağlı özünəməxsus baxışlarıvardı.Q.Rəşad Mirzəzadə "Məktəb"i nəşr edənədək bir sıra dərsliklər yazıb, çapetmişdi. Onun 1909-cu ildə nəşr etdirdiyi "Qafqaz coğrafiyası" Rusiya türklərinindilində ilk dərs vəsaiti idi. Coğrafıya sahəsində dərsliklər yazan Q.Rəşad 1911-ci101