Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində romantik türkçülük xəttini həyatakeçirən "Şəlalə" jurnalı nəşr edildi. 1913-cü ilin yanvar ayının 19-da, şənbə günü"Şəlalə"nin ilk sayı "Kaspi" mətbəəsində nəşr edildi. Jurnalın təsisçisi İsa bəyAşurbəyli, baş redaktoru isə Səbirbəyzadə Xalid Xürrəmbəy idi. Məcmuənin 1913-cü ildə 47 sayı, 1914-cü ildə isə 9 sayı çap olunandan sonra bağlanmışdır. JurnaldaTürkiyə mətbuatından alınan materiallar çap edilir, Osmanlı türkcəsinin ədəbi dilkimi qəbul olunması haqda polemikalara, diskussiya yə müzakirələrə yer verirdilər.İstanbul ləhcəsinin Azərbaycanda ədəbi dil kimi qəbul olunması ilə bağlımüzakirələrə xeyli sayda məqalələr həsr olunmuşdur. M.Ə.Rəsulzadənin də dilproblemi ilə bağlı "Şəlalə"də məqalələri nəşr olunmuşdur.Cəmiyyətdə ziddiyyətlərin getdikcə kəskinləşməsi, sosial həyatın ağırlığımətbuatın ideya-siyasi istiqamətlərinə təsir edirdi. Gündəlik ictimai-siyasiqəzetlərlə yanaşı, satirik mətbu orqanlar da yaradılırdı. "Molla Nəsrəddin" ədəbiməktəbinin təsiri ilə yaradılan bir neçə satirik jurnal nəşr olunurdu ki, onlardan biridə "Mirat" idi. M.B.Məmmədzadənin "Azərbaycan türk mətbuatı" kitabında"Mirat"ın yalnız bir sayının işıq üzü gördüyü qeyd olunsa da, əslində bu satirikjurnalın 5 nömrəsi işıq üzü görmüşdü. "Mirat" 1910-cu ilin iyun ayında nəşrolundu. Bu jurnalın redaktoru Əliabbas Tağızadə idi. Aşağıdakı iki misranı özfəaliyyət prinsipi kimi seçən "Mirat" həyatda baş verənlərə laqeyd qalmayacağını,doğrunu yazacağını oxucalara vəd edirdi:Demə rüsvay edəcək aləmə "Mirat" məni,Olduğun sürət ilə göstərəcək xəlqə səni."Molla Nəsrəddin"çilərin tənqidi üsullarından istifadə edən "Mirat"çılarjurnalın ilk sayında qarşılarına elə bir ciddi səd qoymadıqlarını açıqlayaraqyazırdılar: "Təzəlikcə mövqeyi-intişarə qoyulan hər bir qəzetə və məcmuəninbirinci nömrəsində idarə tərəfindən bir baş məqalə yazmaq lazım gəlir Amma bizxilaf qanun olaraq məcmuəmizdə baş məqalə yazmadıq". Bu fikirlərdən sonrakıcümlələrində bəlli olur ki, jurnalda baş məqalə ona görə yoxdur ki, onlarınməsləkləri bəlli deyil, məsləki göstərəndən sonra baş redaktorla oxucular xoruzbeçəkimi döyüşməyə başlayırlar. Felyetonlar jurnalda "Qəhqəhə" başlığı altındadərc olunurdu. "Mirat"ın ilk sayındakı felyetonda xalqın maariflənməsi qayğısınaqalmayanlar tənqid olunurdu. İkinci saydakı felyetonda isə Şərq ölkələrininmüstəmləkə zülmü altında yaşaması satirik yolla oxuculara çatdırılırdı.Jurnalda dərc olunan satirik şeirlər "Ədəbiyyat" başlığı altında verilirdi vəbu şeirlərdən "Molla Nəsrəddin"çilərin üslubları açıq-aydın sezilirdi. "Mirat"dakıkarikaturalar həm beynəlxalq aləmin, həm də yerli hadisələrin təsvirini əksetdirirdi.103