Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Amma mədəniyyət yüksəldikcə mətbuatın da vəzifələri artdı. Elmiməlumatların çoxalması, tənqidin yaranması, ümumi ehtiyacların və təlimtərbiyəningenişlənməsi mətbuatın da vəziyyətini dəyişdi. O, camaatıntərbiyəçisinə və xalqın fikirlərini yayan vasitəyə çevrildi. Mətbuat bir məktəbrolunu oynamağa başladı. O, həm məktəb, həm də məktəbdən kənar öz işinigörürdü. Millət mətbuat vasitəsilə məlumatlanır, camaat onun səhifələrində elmi,ədəbi və siyasi xəbərlərlə tanış olurdu. Mətbuatı hava kimi fərz etmək olar. O, hərgün insan zəkasının məhsulunu öz səhifələrində dərc edir. Bir millət ki müxtəlifümumi məsələlərdən bəhrələnə bilmir, o, öz təcrübəsi vasitəsi ilə də faydalıməlumat əldə edə bilməz. Öz yazıları ilə tanınan şəxslər də onlara lazım olanməlumatı mətbuat səhifələrindən ala bilirlər.Mətbuat millət fərdlərinin, jurnalistlərin şəxsi fikirlərini cəmiyyətəçatdırandır. O, dövrünün mədəniyyət carçısıdır, öz dövrü, başqa dövrlər barədəlazımi məlumatı camaata çatdıra bilir. Bir və ya bir neçə nəfərin yeni fikirləri minnüsxələrlə çap olunan mətbuat vasitəsilə ictimaiyyətin malı edilir, yayılır. Əlbəttə,yeni fikirlər, səadət və həqiqətin yolunu kəsən köhnə fikirlərlə toqquşur.İnsanların ictimai-siyasi və iqtisadi vəziyyəti yüksək səviyyəyə çatdıqdamətbuat daha böyük əhəmiyyət kəsb edir. O, müxtəlif fikirləri yaymaqla millətibütün siyasi və iqtisadi sahələrdə məlumatlandırmalı, məşrutə dövründə həminsahələrdəki bütün məsələləri mütləq millətə çatdırmalıdır. Beləliklə, mətbuatınözüdə siyasi və iqtisadi obyektdir. O, ümumi siyasi təşkilatları təbliğata dəvət edən,ümuma nicat verən, siyasət üzərində nəzarətçi kütləvi təbliğat vasitəsidir, ictimaifikri həyəcana gətirib formalaşdırandır.Bu mövqedə mətbuat mühüm qüdrət və qüvvət kəsb edir. Ona dünyanınaltıncı qüdrətli dövləti və ya dördüncü hakimiyyət ünvanı nahaq yerəverilməyibdir.Mətbuat xalqın milli nümayəndəliyini öhdəsinə götürən, onun görüşləriniifadə edib yayan ictimai nəzarətçidir. Hökuməti nalayiq işlərdən çəkindirən, onunfəaliyyətini bir an belə gözdən qoymayan, ciddi əsaslı tənqidə rəvac verən,nöqsanları açıb göstərən, hakim dairələrin yaramaz hərəkətlərinin qarşısına dəmirsədd çəkən də mətbuatdır. Mətbuatın qayəsi məşrutə hökumətidir. Ancaq bilməklazımdır ki, bu hökumətin də qanun-qaydası nə qədər düz olsa da, o xalqınmüstəqil hissiyyatını lazımınca anlaya bilməyəcəkdir. Bu mənada mətbuat mütləqvə müstəqil iqtidardan üstündür. O görür, yazır, göstərir, gələcəyə baxır. Öz tənqidiçıxışları, mübahisələri vasitəsilə ictimaiyyəti həyəcana gətirir, camaatın təlimini vəzəkasını zənginləşdirir, eyibləri açır, xəstəlik və yaraları sağaldıb aradan qaldırır.İndiki dövrdə informasiya vermək, yaxud əqidə mübahisələri aparmaqüçün ümumi meydanlara və bazarlara getməyə ehtiyac yoxdur. İndi bir şəxsinbütün ömrünü mütləq məktəbdə keçirməsinə, dərin təhsil, təcrübə və kəşflərə sərf160