Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

" Açıq söz"ün ilk sayının çapından, yəni 1915-ci il oktyabrın 2-dən sonraAzərbaycanda xeyli sayda yeni mətbuat orqanları da nəşr olunmağa başlamışdı."Doğru söz", "İttifaqi-mütəllimin", "Müsəlmanlıq", "İttihad", İrəvanda nəşr olunan"Bürhani-həqiqət" yeni nəşrlər idi. "İttifaqi-mütəllimin" 1917-ci ildə mayın 6-dailk sayı işıq üzü gördü. Bu qəzet Bakı müəllimlərinin qurultayında təsis olunmuş,qısa fəaliyyət göstərmiş, bağlanmışdır. 1917-ci ildə nəşr olunan "Müsəlmanlıq"qəzeti "Rusiyada müsəlmanlıq firqəsinin “naşiri-əfkarı" idi. Ceyhun Hacıbəylininçıxardığı "İttihad" qəzeti bu firqənin orqanı olduqdan sonra qapanmışdır.Ceyhun bəy Hacıbəylinin redaktoru olduğu "Ġttihad" qəzeti müsəlmanhəmrəyliyini önə çəkir, ölkədə baş verən proseslər barəsində yazılar çap edirdi.1918-ci il 31 mart soyqırımı zamanı erməni-bolşevik birləşmələri tərəfindənredaksiyası dağıdılmış, fəaliyyətinə son qoyulmuşdur. Azərbaycan XalqCümhuriyyəti dönəmində nəşri bərpa olunmuş, fəaliyyətinin ikinci dönəmi"İttihad" firqəsinin sədri Qarabəy Qarabəyov tərəfindən həyata keçirilmişdir.Birinci Dünya müharibəsi dönəmində sosialistlərin və eserlərin də mətbuorqanları çap edilirdi. "Hümmət" qəzeti 1917-ci il oktyabr inqilabından sonranəşrini davam etdirmişdi, Eserlərin isə "Zəhmət sədası" adlı qəzeti fəaliyyətəbaşlamışdır.Birinci Dünya müharibəsi dönəmində Azərbaycan mətbuatı tarixindəliberal istiqamətli satirik jurnallar da nəşr olunmuşdur. "Tuti" adlı satirik məcmuə1914-cü ilin dekabrında, müharibənin başlandığı bir vaxtda işıq üzü gördü. İlksayında "Tuti" öz məqsəd və məramını açıqlayaraq yazırdı: "Doğru, qərəzsiz vəaçıq türk dilində yazıb cəmaətimizə nəfi və millət nöqteyi-nəzərincə əhəmiyyətlimaddələrı təlim edən hər növ məqalələrə məcmuəmizdə yer verilir". Özündənəvvəlki satirik nəşrləri təkrar etməyəcəyini oxuculara vəd edən "Tuti" yazırdı:"Məcmuəmizin başında gedən şəkillərə diqqətlə baxınız, o mənim məsləkimdir.Sağda bir çəmənlik, solda da bir xarabazər bağ görünür. O bağda qurumuş birağacdan ağzı sınmış bir qəfəs asılmışdır. Oradan xilas olub üzüm çəmənliyə tərəfdurmuşam. Arzum budur ki, sizinlə bahəm inşallah, çəmənliyə yetişib çayınkənarında, bülbüllərin cəh-cəhi eşidilən bir məqamda börkümüzü yanımızaqovaraq çırt çubuğuna vəd verək".Məram və məqsədini açıqlayan jurnalın baş məqaləsindən hiss olunur ki,"Tuti"çilər insanların azad yaşayacaq bir dövrdə olmasını arzulayırlar.Jurnalın redaktoru Cəfər Bünyadzadə, naşiri Tağı Nağıyev idi. "Tuti"ninyaradıcı heyətinə C.Bünyadzadə, M.S.Ordubadi, Seyid Hüseyn, M.Hadi,M.Hacınski, S.Mümtaz və başqa yazarlar daxil idi.***115