Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Cümhuriyyət dövri milli mətbuatının siyasi-publisistikasının ən parlaq vəən dəyərli nümunələrinin müəlliflərindən biri də Məhəmməd Əmin Rəsulzadədir.M.Ə.Rəsulzadənin Azərbaycanın milli məfkurə və istiqlal savaşından doğan buməqalələri xalqın milli və mənəvi dəyərləri üzərində demokratik şəraitdəyaşamasına, dövlət və dövlətçilik ideallarına xidmət edirdi. M.Ə.RəsulzadəninAzərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yarandığı ilk günlərdə qələmə aldığı"Azərbaycan paytaxtı" adlı tarixi-publisist məqaləsi öz ictimai-siyasi əhəmiyyətinəgörə, tariximizin və istiqlal savaşımızın tədqiqi baxımından əhəmiyyətini bu gündə qoruyub saxlayır. ("Azərbaycan" qəzeti, 1918, kanuni-əvvəlin, № 3, 6,19,31).Bakı erməni-daşnak, ingilis hərbi birləşmələrindən azad olunub,Azərbaycana qovuşandan sonra cümhuriyyətin paytaxtının tarixi barədə kifayətqədər materialların olmamasından təəssüf hissi keçirən M.Ə.Rəsulzadə bu barədəyazırdı: "Mən mətbuatı çox aradım. Lakin Bakı barədə bir yazıya rast gəlmədim.Bu həvəs mənə cəsarət verdi: müxtəsər də olsa, Bakının tarixi haqqında bir kaçyarpaq qaralayalım. Şübhəsiz ki, bu sətirlərlə veriləcək məlumat Azərbaycanınpaytaxtının şan və heysiyyatı və hüciyyəti ilə olmayacaq... Düşündüm ki, nəqis dəolsa, bir şey olsun. Biz nəqisini başlarıq, mütəşəbbüs gənclərimiz də çalışar, vətəneşqi, məmləkət məhəbbəti ilə səy edər, bu başlancığı təkmil edərlər..."Uzun illərin jurnalist təcrübəsinə istinadən publisistika ilə məşğul olanMəhəmməd Əmin Rəsulzadənin " Azərbaycan"da və digər istiqlal mətbuatındaçıxan siyasi məqalələri həyatı faktları, zənginliyi və fərqli üslub tərzi ilə diqqəti bugün də cəlb edir.Azərbaycanın istiqlal mətbuatında alovlu publisist kimi tanınan YusifVəzir Çəmənzəminli (1887-1943) bir müddət Cümhuriyyətin Ukrayna vəTürkiyədə səfiri kimi fəaliyyət göstərib. Hələ məktəb illərindən bədii yaradıcılıqlaməşğul olan Yusif Vəzir mətbu orqanlarla yaradıcılıq əlaqəsi qurmuş, aktualproblemlər ətrafında geniş həcmli siyasi-publisistik məqalələr çap etdirmişdi.Kiyev Universitetinin hüquq fakültəsindəki təhsil dövründə qələmə aldığıAzərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hüquqi, siyasi əsasları ilə bağlı "AzərbaycanMuxtariyyəti" kitabı 1917-ci ildə işıq üzü görüb. Kitabçanın "Ayıl, toplaşın" adlımüqəddiməsi "Açıq söz" qəzetinin 20 noyabr 1917-ci il tarixli sayında ayrıcaməqalə şəklində oxuculara təqdim olunub. Türk millətinə xitab edən müəllifmüqəddimədə yazırdı: "Ey nəcib türk milləti, ayıl! Bir rəşadətli balalarını yad et.Şan və şövkət ilə ömür sürülməlidir. Köhnə rus məmurlarının çəkməsi altındatapdandığı kifayət edər. Ayılın, toplaşın! Rusiyanın siyasi həyatı yeni bir dairəyəgirir. Rusiyada yaşayan millətlər üçün tarix yeni bir səhifə hazırlayır"."Azərbaycan" qəzetinin 1919-cu il 31 iyul, 1-i və 4-ü avqust saylarındaçap olunan məruzələrində Yusif Vəzir Çəmənzəminli səfiri olduğu Ukrayna iləAzərbaycanın vəziyyətini müqayisə edir, ölkəmizin maraq və mənafeləri üçün bir126