Qəzetin Gəncədə çıxan sonuncu sayında "İdarədən" adlı xəbərdə deyilirdi:"Qəzetimiz bu gündən Bakıya köçdüyünə binaən hər bir sifarişat üçün bundansonra bu ünvana müraciət etməli: Bakı, "<strong>Azərbaycan</strong>" qəzeti idarəsinə"."<strong>Azərbaycan</strong>" Bakıya köçdükdən sonra 5-ci sayı 4 səhifədən ibarətolmaqla oktyabrın 3-də nəşr edildi və bu sayında özünü "gündəlik ictimai, ədəbi,iqtisadi türk qəzetəsi" olduğunu proqramlaşdırdı. Sərlövhəsinin altında rəsmidövlət qəzeti yazılmasa da, "<strong>Azərbaycan</strong>" Xalq Cümhuriyyətinin ilk rəsmi orqanıidi, dövlət tərəfindən maliyyələşirdi və dövlət mətbəəsində gündəlik nəşr olunurdu.Qəzetin 5-ci sayının ilk səhifəsində "Hökumət qərardadı", maliyyə naziriƏ.Əmircanovun "Elan"ı, baş nazir Fətəli Xan Xoyskinin və ticarət və sənaye naziriA.Aşurbəyovun "əhalinin nəzərinə" sərlövhəli müraciətləri dərc olunmuşdur."<strong>Azərbaycan</strong>" qəzetinin Bakıda çıxan ilk sayında H.Hamidin "Yeni həyat"və N.İ. imzalı müəllifin "<strong>Azərbaycan</strong> gənclərinə", Məhəmməd Sadiqin "Bələdiyyəidarələrinin nəzəri-diqqətinə", imzasız yazılmış "Bakı məsələsinə dair məqalat","Osmanlı və Ermənistan münasibətlərinə dair", "Türkiyədəki erməni qəzetləri nəsöylüyorlar" başlıqlı materiallar çap olunmuşdur.Ölkədə vəziyyəti nəzərə alan milli hökuməti və Qafqaz İslam Ordusukomandanlığı <strong>Azərbaycan</strong> dövlətini siyasi-ideoloji təxribatlardan qorumaq üçünölkə ərazisində nəşr olunan mətbuat orqanlarına müvəqqəti hərbi senzura tətbiqetdi. Bu barədə məlumat Nuru Paşanın 1930-cu ildə Türkiyə Baş HərbiQərargahının tarix komissiyasının xahişi ilə yazdığı memuarda əksini tapıb:"Bakıda "<strong>Azərbaycan</strong> namında bir türkcə (rəsmi hökumət qəzetəsi) və bir də ruscaqəzet nəşr edilirdi. Bu qəzetlər mövqe komandanlığından bir senzor heyətitərəfindən müraqiə edilirdi". Əsasən hərbi məzmunlu yazılardan senzorun kəsmişolduğu hissələr, ağ yerlər "<strong>Azərbaycan</strong>"ın çox az sayda nüsxələrində görünür. Bu,gənc <strong>Azərbaycan</strong>ın ideoloji təxribatlardan, dini-etnik ziddiyyətlərdənsığortalanması üçün lazım idi."<strong>Azərbaycan</strong>"ın Bakıdakı ilk saylarında ordumuzun Qarabağda apardığıuğurlu hərbi əməliyyatlar barəsində mütəmadi informasiyalar, məqalələr dərcolunurdu."<strong>Azərbaycan</strong>" qəzeti Bakıda fəaliyyətə başladığı gündən əməkdaşlarınınsayını artırdı, yeni yaradıcı qüvvələri redaksiyaya cəlb etdi ki, bu gənc yazarlardanbiri də Cəfər Cabbarlı idi. "<strong>Azərbaycan</strong>"da XX əsrin əvvəlləri milli-ictimai fikrinən görkəmli nümayəndəsi, qüdrətli qələm sahibləri iştirak edirdi. Onların arasındaMəhəmməd Əmin Rəsulzadə, Üzeyir bəy Hacıbəyli, Ə.Cavad, Ə.Müznib,M.S.Axundzadə, Üzeyir bəy Hacıbəyli, Z.Hacıbəyli, Seyid Hüseyn, Ə.Abid, ƏliYusif, Əli ġövqi, Yusif Vəzir, Fərhad Ağazadə və digər dövrün tanınmışpublisistləri iştirak edirdi.122
Bu mətbu orqana müxtəlif vaxtlarda Üzeyir Hacıbəyli, Şəfi bəyRüstəmbəyli, Xəlil İbrahim, Ceyhun Hacıbəyli redaktorluq etmişdi. Rusca nəşrinəisə Şəfi bəy Rüstəmbəyli, Ceyhun və Üzeyir Hacıbəyli qardaşları rəhbərlik etmiş,onun yaradıcılıq istiqamətlərini müəyyənləşdirmişdi.Ceyhun bəy Hacıbəyli 1891-ci ildə Şuşada anadan olub, 1910-1916-cıillərdə Peterburq Universitetini, sonra isə Fransanın Sarbonna Universitetini bitiribvətənə dönür. "<strong>Azərbaycan</strong>"ın 1918-ci ilin oktyabr ayının 8-dən 1919-cu ilinyanvar ayının 16-na kimi nəşr olunan saylarının redaktoru olub. 1919-cu ildə<strong>Azərbaycan</strong> Xalq Cümhuriyyətinin Parisdə Versal Sülh Konfransına daxil olanCeyhun bəy Hacıbəyli nümayəndə heyətinin tərkibində Parisə gedir. Səfərlə bağlı"<strong>Azərbaycan</strong>" qəzetinin 9 yanvar sayında "Möhtərəm qarelər adlı məqaləsindəyazırdı: "Vətən və millət uğrunda əlimdən gələn xidməti və öhdəmə düşənvəzifəmi qəzetimizin müdiri sifəti ilə ifadə məşğul ikən, vətən övladlarının xahişvə əmrinə müti olaraq cahan sülh konfransına göndərilməklə öhdəmə daha ağır vəməsuliyyətli, lakin müqəddəs bir vəzifə düşür. Bu böyük xidməti möhtərəmarkadaşlarım ilə bərabər ifa üçün Avropaya getmək lazım olduğuna görə qəzetəidarəsindən müvəqqəti olaraq ayrılıb əziz vətənimizin istiqlalı məsələsininistədiyimiz yoldakı həlli hüsn ifasından asılı olaraq məsul vəzifəmiz haqqında varqüvvəmizlə çalışacağımızı əlavə etməyi və möhtərəm oxucularımıza kəlami-sidqvə səmimiyyətlə xudahafiz deməyi özümə fərz bildim. "<strong>Azərbaycan</strong>" qəzetininmüdiri Ceyhun bəy Hacıbəyli".Qəzetin oxucularına müraciət edən Ceyhun bəy Hacıbəyli bilmirdi ki,<strong>Azərbaycan</strong>ın 1920-ci ildə 28 aprel işğalı baş verəcək və o bir daha vətənədönməyəcək. C.Hacıbəyli <strong>Azərbaycan</strong>ın istiqlalı uğrunda mühacirətdə də ideolojimübarizə apardı, Parisdə çıxan "Qafqaz", Münhendə nəşr edilən "<strong>Azərbaycan</strong>"jurnalının redaktoru oldu. "Azadlıq" radiosunun yaradıcılarından biri dəC.Hacıbəylidir.1962-ci ildə 71 yaşında vəfat etmiş və Parisin Sen-klu qəbiristanlığındadəfn olunmuşdur."<strong>Azərbaycan</strong>"ın rusca nəşrinin redaktoru ġəfi bəy Rüstəmbəyli 1893-cüildə Ağdaşda dünyaya göz açıb. 1911-ci illərdə Kiyev Universitetinin hüquqfakültəsində ali təhsil alıb və Gəncəyə qayıdaraq bir müddət burada dairəməhkəməsində işləyib. Ş.Rüstəmbəyli 1918-ci ildə <strong>Azərbaycan</strong> Milli Şurasınınüzvü və eyni vaxtda "<strong>Azərbaycan</strong>" qəzetinin rusca nəşrinin redaktoru olub. Qəzetinsəhifələrində onun <strong>Azərbaycan</strong>ın siyasi və ictimai həyatına dair xeyli məqaləsiçıxıb.1920-ci ilin 28 aprel tarixində <strong>Azərbaycan</strong>ın bolşeviklər tərəfindənişğalından sonra Tiflisə köçməli olub. 1921-ci ildə Gürcüstanın da Qırmızı Ordutərəfindən işğalından sonra Ş.Rüstəmbəyli Türkiyəyə köçür, qalan həyatını123
- Page 1 and 2:
AKĠF AġIRLIAZƏRBAYCANMƏTBUATI T
- Page 3 and 4:
Klassiklərimiz mətbuatı insanlar
- Page 5 and 6:
ehtiyac duydu və Tiflisdə rus dil
- Page 7 and 8:
müstəmləkəçilik məqsədləri
- Page 9 and 10:
Cümhuriyyətinin qurulmasının f
- Page 11 and 12:
Cümhuriyyət dövrü mətbuatını
- Page 13 and 14:
möhkəmlətməkdən ibarət idi.
- Page 15 and 16:
evlənsə, xalq həm özündən, h
- Page 17 and 18:
edən bu mətbu nəşrin adının "
- Page 19 and 20:
olmadığını üstüörtülü şə
- Page 21 and 22:
alqışlayan, ona xeyir-dua verib,
- Page 23 and 24:
tapmıram. Özümünkünü yazıram
- Page 25 and 26:
tərəqqiyə mane olması, ədəbiy
- Page 27 and 28:
1907-ci ildə H.Zərdabinin dəfn m
- Page 29 and 30:
1879-cu il yanvar ayının 14-də "
- Page 31 and 32:
daşıyan məqalələrdən çox idi
- Page 33 and 34:
etməyə çalışan Y.Akçuralı ya
- Page 35 and 36:
Cəlalın jurnalın ilk nömrəsin
- Page 37 and 38:
siması kimi təqdim edir, onun və
- Page 39 and 40:
Baxçasarayda İsmayıl bəy Qaspra
- Page 41 and 42:
Yeni mətbuat yaratmaq istəyi K.Ü
- Page 43 and 44:
Azərbaycan və rus dillərində ç
- Page 45 and 46:
edaktoru Viktor Vasilyeviç Kuzmini
- Page 48 and 49:
yaşadığı zamanda və ölümünd
- Page 50 and 51:
aşladı. "Prizıv" gündəlik axş
- Page 52 and 53:
aşlayaraq fabrik və zavodlarda ü
- Page 54 and 55:
əməkdaşlarının istək, arzular
- Page 56 and 57:
M.Şahtaxtlının Əlimərdan bəy
- Page 58 and 59:
M.Şahtaxtlı uzun müddət islamı
- Page 60 and 61:
gətirirlər. Onlar mətbəənin 7
- Page 62 and 63:
üçün" çarizmə və ruslara qar
- Page 64 and 65:
görə isə Əli bəy Hüseynzadə
- Page 66 and 67:
fikrini əsaslandıraraq yazırdı:
- Page 68 and 69:
türklərinə atılan bu böhtanı
- Page 70 and 71:
nurlandırmaqdan başqa, otağın d
- Page 72 and 73: mübtəla olanların danoslarına b
- Page 74 and 75: (uçreditelniye sobranie), yəni t
- Page 76 and 77: uznamələr dəxi yetişmiyor". Qə
- Page 78 and 79: mənbəyi-feyz və kəmalatdır.
- Page 80 and 81: olmaq üçün su bir lərəfə axma
- Page 82 and 83: "Molla Nəsrəddin" jurnalıŞərq
- Page 84 and 85: axışdan ələ alır, ətalət yü
- Page 86 and 87: Cəlil Məmmədquluzadənin təklif
- Page 88 and 89: Bakıya gəldikdən sonra isə M.C
- Page 90 and 91: Sabirin "Mola Nəsrəddin"də ilk
- Page 92 and 93: Azərbaycan ədəbiyyatının görk
- Page 94 and 95: Məşhur karikatura və illüstrasi
- Page 96 and 97: "Azərbaycan"ın bütün saylarınd
- Page 98 and 99: qardaşları"nın mətbəəsində k
- Page 100 and 101: sonlarında işıq üzü gördü. J
- Page 102 and 103: ildə Özünün növbəti kitabı o
- Page 104 and 105: İlk sayda jurnalın üz qabığın
- Page 106 and 107: illərindən başlayaraq Haşım b
- Page 108 and 109: "Səda"nın məsləyinə gəlincə
- Page 110 and 111: Mətbəənin çap etdiyi tərcümə
- Page 112 and 113: vətənə məhəbbət, islam əxlaq
- Page 114 and 115: "Açıq soz"ün 18 yanvar 1918-ci i
- Page 116 and 117: 1914-cü ildə Haşım bəy Vəziro
- Page 118 and 119: məqalələr çap olunur, bu istəy
- Page 120 and 121: * * *Qısa zaman kəsiyində Azərb
- Page 124 and 125: mühacirətdə keçirir. O, İstanb
- Page 126 and 127: Cümhuriyyət dövri milli mətbuat
- Page 128 and 129: Bu müxtəlifdilli çeşidli mətbu
- Page 130 and 131: əzilirdin. Küçədən keçəndə
- Page 132 and 133: İkinci bənddə "ancaq məhkəmə
- Page 134 and 135: NəticəÇağdaş Azərbaycan mətb
- Page 136 and 137: Belədə qəzetə çıxarmaqdan sav
- Page 138 and 139: yola gedirdim. Elə ki dava başlan
- Page 140 and 141: ülumiri-yaziyyə şöbəsini qurta
- Page 142 and 143: əhlini fars adlandırma yerinə d
- Page 144 and 145: Hürriyyət” sərlövhəli bir b
- Page 146 and 147: arəsindəki şəkilləri əldə d
- Page 148 and 149: "Novoye vremya"nın və sair bu kim
- Page 150 and 151: Amma şükür olsun, Aslan bəy and
- Page 152 and 153: Məsələn, Şeyxülislamovun bu s
- Page 154 and 155: Ümumazərbaycan demokratiyasına m
- Page 156 and 157: Məclisin açılmaq saatı yaxınla
- Page 158 and 159: gərək mətbuat tarixini oxuyub ar
- Page 160 and 161: Amma mədəniyyət yüksəldikcə m
- Page 162 and 163: adlanır, yəni onların alıcılar
- Page 164 and 165: xidmət edən mətbuat həyata keç
- Page 166 and 167: Bu cür qeyri-qanuni əməllər ü
- Page 168 and 169: edilmiş hüquqdan çıxmamağa mə
- Page 170 and 171: 31. Hüseynov Şirməmməd. Mətbu
- Page 172:
«Elm və Təhsil» nəĢriyyatın