illərindən başlayaraq Haşım bəy mətbuatla maraqlanmış, "Kəşkül" qəzeti üçünkiçik həcmli məqalələr yazmışdı.H.Vəzirov seminariyanı bitirdikdən sonra 19 il müəllimlik etmiş, İrəvanquberniyasının bir çox qəza və kəndlərində dərs demiş, məktəb direktoru kimiçalışmışdı. Pedoqoji fəaliyyət Vəzirova doğma xalqının məişətinin daha dərindənöyrənilməsinə imkan yaradırdı. Xalq həyatından, məişətdən öyrəndikləri onun biryazıçı-jurnalist kimi fəaliyyətinə səmərəli təsir göstərdi.İrəvan quberniyasından Qarabağa qayıdan Vəzirov Şuşada açılan yenitipli məktəbdə fəaliyyət göstərir, öz bilik və bacarığını maarifçiliyə yönəldir. Rusklassiklərinin əsərindən tərcümələr edir, 1904-cü ildə "Otello" faciəsini ilk dəfəolaraq Şuşada tamaşaya qoyur.Haşmı bəy Vəzirov Şuşada ictimai işlə məşğul olaraq bələdiyyə idarəsinənümayəndə seçilir. Şuşa şəhər bələdiyyə idarəsinin apardığı milli ayrıseçkiliksiyasətinə, məxsusi olaraq azərbaycanlılar yaşayan məhəllələrin baxımsızqalmasına etiraz edən Haşım bəy Vəzirov təqiblərlə üzləşir. Haşım bəyisusdurmaq, onu zərərsizləşdirmək üçün ən böyük canfəşanlığı erməni millətçiləriedirdilər. Bütün bu təqib və təzyiqlərin sonunda Haşım bəy Vəzirov ölkədənsürgün edildi. Onun sürgün həyatı uzun sürmür, 1906-cı ildə vətənə qayıdır vəömrünün sonunadək Bakıda yaşayır. Sürgün həyatından sonra o, yaxın qohumuƏhməd bəy Ağaoğlunun dəvəti ilə "İrşad" qəzetində fəaliyyətə başlayır, bir müddətqəzetin müvəqqəti redaktoru kimi çalışır.Özünün müstəqil qəzet nəşr etmək istəyini Hacı Zeynalabdin Tağıyevəbildirən H.Vəzirov Bakı Bələdiyyə İdarəsinə rəsmi müraciət edərək "Təzə həyat"adlı mətbu orqanın nəşrinə icazə istəyir. Olduqca çətin və mürəkkəb şəraitdəH.Vəzirov "Təzə həyat"ın çapına razılıq alır. 1907-ci ilin aprel ayının 1-də qəzetinilk sayı işıq üzü görür. Qəzet öz məram və məqsədini "Məqsədimiz" adlı başməqalədə izah edərək yazırdı: "Təzə həyat" öz məsləkində bir an hürriyyət,müsavat, ədalət və bunların eyni olan islamiyyət caddasından xaric olmayacaq. Buhalda nəinki Rusiya müsəlmanlarının, bəlkə cəmi aləmi-islamın həyatı, dolanacağıvə məişətləri tazə bir şəklə düşüb və düşür. Ona görə də "Tazə həyat"müsəlmanların bu tazə məişət şərtlərinə düşməyə, bu yolda nə sayaq ilə getməklazımdırsa, həmin yola çəkməyə xidmət edəcəkdir".Baş məqalədən göründüyü kimi H.Vəzirov müsəlman həmrəyliyini önəçəkir, dünya müsəlmanlarının qayğılarını, çətinliklərini, onların inkişafına maneolan amilləri bir arada götürürdü. Müsəlmanların dövrün tələblərinə uyğun yeniməişət şəraitinə uyğunlaşdırılması, düşüncələrinin müasirləşdirilməsi də "Təzəhəyat"ın qarşısına qoyduğu vəzifələrdən idi.Vəzirovun yaradıcılığında və "Təzə həyat”ın ideya-siyasiistiqamətlərindən doğan millətçilik də vardı və ona görə də bəzən bu mətbu orqanı106
"panislamizm"də, "pantürkizm"də suçlayırdılar. Haşım bəyin milli düşüncələrionutı vətənpərvərliyindən, millətini sevməkdən və islami dəyərlərindən doğurdıı.Onun üçün "millətin tək-tək şəxslərinin hamısı qiymətli bir üz idi" və Haşım bəy"əhli sərvətlə, rəncbəri, rəiyyəti" fərqləndirmirdi. O, əlinin əməyi, zəhmətihesabına dolananları, cəmiyyətin bütün təbəqələrini əhatə edən çalışqan insanımillətinin sərvəti hesab edirdi. Siyasi baxımdan “Təzə həyat”ın "tərəqqipərəstlikyolu tutacağına", "Rusiyada rus millətinə verilən hüquq və imtiyazların"müsəlmanlara da tətbiq olunması üçün mübarizə aparacağına işarələr verilirdi. Dilməsələsində qəzet "mümkün olan qədər camaətin çoxuna aşina olmadan ləfçlərdən,istilahlardan qaçacağını, sadə dildə yazacağını" qarşısına əsas məqsəd qoymuşdu.Qəzet öz ətrafına dövrün tanınmış qələm əhlini, publisistləri toplamışdı ki,bu sırada M.Ə.Sabir, M.Hadi, M.S.Ordubadi, Məşədi Azər, Hacı İbrahimQasımov, Axund Yusif Ziya Talıbzadənin adları var.“Təzə həyat”ın 1907-ci il aprelin 1-dən dekabrın 31-dək 209, 1908-ci ildəisə 230 nömrəsi işıq üzü görüb. 1906-cı ilin sentyabr ayında Bakı generalqubernatorunəmri ilə "zərərli istiqamətinə görə" qəzetin nəşrinə xitam verilmişdir.H.Vəzirov bundan sonra yenidən qəzet nəşr etmək üçün Bakı ŞəhərBələdiyyə İdarəsi rəisinə müraciət edir və "İttifaq" adlı qəzetin çapına icazə alır.1908-ci ilin dekabr ayının 1-də "İttifaq"ın ilk sayı oxuculara çatdırılır. Siyasi,ictimai və ədəbi qəzet olan "İttifaq" gündəlik nəşr olunurdu. Bu mətbu orqanın ənfəal əməkdaşları Məhəmməd Hadi və Ələbbas Müznibi idi. <strong>Azərbaycan</strong> romantikədəbiyyatının nümayəndəsi olan Hadi yazdığı şeirləri bu qəzetdə çap etdirirdi. Rusədəbiyyatının klassiklərindən L.N.Tolstoy, İ.V.Qoqol, Qriboyedov, Nekrasovbarədə qəzetdə ardıcıl yazılar nəşr olunur, Cənubi <strong>Azərbaycan</strong>da gedən azadlıqhərəkatına, onların fəallarına geniş yer verilirdi.H.Vəzirovun özü "İttifaq"da həm açıq, həm də gizli imzalarla çıxış edir,dövrün oxucularına tanış gələn "Keyfim gələndə" başlığı ilə dərc etdiyi yazıları"Birisi" imzası ilə çapa verirdi. Nəşrinin ilk ayında, yəni 1908-ci ilin dekabrın 1-dən 31-dək qəzetin 25 nömrəsi, 1909-cu ildə isə 226 nömrəsini çıxarmaqH.Vəzirova nəsib oldu."İttifaq"ın 221-ci nömrəsində islam dinindən sui-istifadə edib, fanatizmicəhalət yayanların ciddi tənqidi "İttifaq"ın bağlanmasına səbəb oldu. Senzorunverdiyi məlumatlar əsasında H.Vəzirov cəzalandırıldı və Bakı Şəhər İdarəsirəisinin əmri ilə "İttifaq" 1909-cu ilin oktyabr ayının 3-də bağlandı.H.Vəzirov baş verən bu hadisələrdən sonra ruhdan düşmədi, "Səda" adlıqəzetin nəşri üçün çalışdı. Nəhayət, 1910-cu ilin mart ayının 9-da "Səda"nın nəşriqanuniləşdi. Vəzirov qəzetin çapına icazə alsa da, vaxtında onun nəşrini həyatakeçirə bilmədi. "Səda"nın ilk sayı icazə alındığı vaxtdan yeddi ay sonra, oktyabrayının 12-də çıxarıldı.107
- Page 1 and 2:
AKĠF AġIRLIAZƏRBAYCANMƏTBUATI T
- Page 3 and 4:
Klassiklərimiz mətbuatı insanlar
- Page 5 and 6:
ehtiyac duydu və Tiflisdə rus dil
- Page 7 and 8:
müstəmləkəçilik məqsədləri
- Page 9 and 10:
Cümhuriyyətinin qurulmasının f
- Page 11 and 12:
Cümhuriyyət dövrü mətbuatını
- Page 13 and 14:
möhkəmlətməkdən ibarət idi.
- Page 15 and 16:
evlənsə, xalq həm özündən, h
- Page 17 and 18:
edən bu mətbu nəşrin adının "
- Page 19 and 20:
olmadığını üstüörtülü şə
- Page 21 and 22:
alqışlayan, ona xeyir-dua verib,
- Page 23 and 24:
tapmıram. Özümünkünü yazıram
- Page 25 and 26:
tərəqqiyə mane olması, ədəbiy
- Page 27 and 28:
1907-ci ildə H.Zərdabinin dəfn m
- Page 29 and 30:
1879-cu il yanvar ayının 14-də "
- Page 31 and 32:
daşıyan məqalələrdən çox idi
- Page 33 and 34:
etməyə çalışan Y.Akçuralı ya
- Page 35 and 36:
Cəlalın jurnalın ilk nömrəsin
- Page 37 and 38:
siması kimi təqdim edir, onun və
- Page 39 and 40:
Baxçasarayda İsmayıl bəy Qaspra
- Page 41 and 42:
Yeni mətbuat yaratmaq istəyi K.Ü
- Page 43 and 44:
Azərbaycan və rus dillərində ç
- Page 45 and 46:
edaktoru Viktor Vasilyeviç Kuzmini
- Page 48 and 49:
yaşadığı zamanda və ölümünd
- Page 50 and 51:
aşladı. "Prizıv" gündəlik axş
- Page 52 and 53:
aşlayaraq fabrik və zavodlarda ü
- Page 54 and 55:
əməkdaşlarının istək, arzular
- Page 56 and 57: M.Şahtaxtlının Əlimərdan bəy
- Page 58 and 59: M.Şahtaxtlı uzun müddət islamı
- Page 60 and 61: gətirirlər. Onlar mətbəənin 7
- Page 62 and 63: üçün" çarizmə və ruslara qar
- Page 64 and 65: görə isə Əli bəy Hüseynzadə
- Page 66 and 67: fikrini əsaslandıraraq yazırdı:
- Page 68 and 69: türklərinə atılan bu böhtanı
- Page 70 and 71: nurlandırmaqdan başqa, otağın d
- Page 72 and 73: mübtəla olanların danoslarına b
- Page 74 and 75: (uçreditelniye sobranie), yəni t
- Page 76 and 77: uznamələr dəxi yetişmiyor". Qə
- Page 78 and 79: mənbəyi-feyz və kəmalatdır.
- Page 80 and 81: olmaq üçün su bir lərəfə axma
- Page 82 and 83: "Molla Nəsrəddin" jurnalıŞərq
- Page 84 and 85: axışdan ələ alır, ətalət yü
- Page 86 and 87: Cəlil Məmmədquluzadənin təklif
- Page 88 and 89: Bakıya gəldikdən sonra isə M.C
- Page 90 and 91: Sabirin "Mola Nəsrəddin"də ilk
- Page 92 and 93: Azərbaycan ədəbiyyatının görk
- Page 94 and 95: Məşhur karikatura və illüstrasi
- Page 96 and 97: "Azərbaycan"ın bütün saylarınd
- Page 98 and 99: qardaşları"nın mətbəəsində k
- Page 100 and 101: sonlarında işıq üzü gördü. J
- Page 102 and 103: ildə Özünün növbəti kitabı o
- Page 104 and 105: İlk sayda jurnalın üz qabığın
- Page 108 and 109: "Səda"nın məsləyinə gəlincə
- Page 110 and 111: Mətbəənin çap etdiyi tərcümə
- Page 112 and 113: vətənə məhəbbət, islam əxlaq
- Page 114 and 115: "Açıq soz"ün 18 yanvar 1918-ci i
- Page 116 and 117: 1914-cü ildə Haşım bəy Vəziro
- Page 118 and 119: məqalələr çap olunur, bu istəy
- Page 120 and 121: * * *Qısa zaman kəsiyində Azərb
- Page 122 and 123: Qəzetin Gəncədə çıxan sonuncu
- Page 124 and 125: mühacirətdə keçirir. O, İstanb
- Page 126 and 127: Cümhuriyyət dövri milli mətbuat
- Page 128 and 129: Bu müxtəlifdilli çeşidli mətbu
- Page 130 and 131: əzilirdin. Küçədən keçəndə
- Page 132 and 133: İkinci bənddə "ancaq məhkəmə
- Page 134 and 135: NəticəÇağdaş Azərbaycan mətb
- Page 136 and 137: Belədə qəzetə çıxarmaqdan sav
- Page 138 and 139: yola gedirdim. Elə ki dava başlan
- Page 140 and 141: ülumiri-yaziyyə şöbəsini qurta
- Page 142 and 143: əhlini fars adlandırma yerinə d
- Page 144 and 145: Hürriyyət” sərlövhəli bir b
- Page 146 and 147: arəsindəki şəkilləri əldə d
- Page 148 and 149: "Novoye vremya"nın və sair bu kim
- Page 150 and 151: Amma şükür olsun, Aslan bəy and
- Page 152 and 153: Məsələn, Şeyxülislamovun bu s
- Page 154 and 155: Ümumazərbaycan demokratiyasına m
- Page 156 and 157:
Məclisin açılmaq saatı yaxınla
- Page 158 and 159:
gərək mətbuat tarixini oxuyub ar
- Page 160 and 161:
Amma mədəniyyət yüksəldikcə m
- Page 162 and 163:
adlanır, yəni onların alıcılar
- Page 164 and 165:
xidmət edən mətbuat həyata keç
- Page 166 and 167:
Bu cür qeyri-qanuni əməllər ü
- Page 168 and 169:
edilmiş hüquqdan çıxmamağa mə
- Page 170 and 171:
31. Hüseynov Şirməmməd. Mətbu
- Page 172:
«Elm və Təhsil» nəĢriyyatın