NəticəÇağdaş <strong>Azərbaycan</strong> mətbuatı möhkəm tarixi ənənələrə söykənərək bu günçoxsaylı problemlərə baxmayaraq, növbəti inkişaf mərhələsini yaşayır. "Əkinçi" iləbaşlayan milli mətbuat tariximizin yaradıcıları Həsən bəy Zərdabi, Ünsizadəqardaşları, M.Şahtaxtlı, Ə.Ağaoğlu, Ə.Hüseynzadə, Ü.Hacıbəyli,M.Ə.Rəsulzadə, N.Nərimanov kimi qüdrətli publisistlər, dövrün çətinliklərinə, rusimperiyasının milli ayrıseçkilik siyasətinə, çətin senzura şəraitinə sinə gərərəkbugünkü mətbuatımızın təməlini qoydular. Milli jurnalistikamızın əsaslarımüəyyənləşdirildi, mətbu sözün imkanlarından xalqın maariflənməsi,təşkilatlanması və dövlət quruculuğuna doğru istiqamətlənməsi prosesi ardıcılşəkildə həyata keçirildi. Xalqın maariflənməsi missiyasının daşıyıcısı olan"Əkinçi" öz nəşri ilə milli jurnalistika sisteminin yaradılması ilə də məşğul oldu."Ziya" ("Ziyayi-Qafqaziyyə"), "Kəşkül" müsəlman həmrəyliyinin təbliğatçısı kimixalqın bədii zövqünün formalaşmasına, azor-baycançılıq ideologiyasmınəsaslarınm yaradılmasına çalışdı. "Şərqi-rus" sələflərinin yolunu gedərək liberaldünyagörüşün təcəssümü olaraq şəxsiyyət azadlığının daşıyıcısına çevrildi.C.Məmmədquluzadə, Ö.F.Nemanzadə kimi jurnalistikamızın milli xarakteriniyaratdı. Əli bəy Hüseynzadə, Əhməd bəy Ağaoğlunun mətbu fəaliyyəti<strong>Azərbaycan</strong> mətbuatı tarixinə insan və hüquq azadlıqlarının, demokratiyanın, millikimliyin nəzəri problemlərini gündəmə gətirdi. Siyasi publisistika milli dövlətçilikideologiyasının əsaslarını formlaşdırmağa xidmət etdi. "İrşad" xalqa hürr yolu,bərabəryaşama haqqını göstərdi, "Həyat" milli kimliyin və milli özünüdərkintəcəssümünə çevrildi, erməni-daşnak təbliğatının qarşısına ciddi sədd oldu.Cəmiyyətin siyasi strukturlaşması Ə.Ağaoğlu, Ə.Hüseynzadənin yaratdıqlarımətbu orqanlar vasitəsilə həyata keçirildi. Kütlə xalqlaşmağa doğru addım atdı,birləşdi və türk-müsəlman həmrəyliyi və milli varlığın qorunması cümhuriyyətideallarına yol açdı. Gülüstan və Türkmənçay müqavilələri ilə iki yerə parçalanan<strong>Azərbaycan</strong>ın bütövlüyü, onun problemləri, sosial-iqtisadi durumunun çətinliyimilli jurnalistikamıza vətəndaş məsuliyyəti anlayışını gətirdi. Çox keçmədi ki,milli mətbuatda aparılan ideoloji diskussiyalar, problemlərin açıq şəkildəgöstərilməsi və onun həlli yolları, xalqın azadlıq istəyinin nəticəsi kimi<strong>Azərbaycan</strong> Xalq Cümhuriyyəti yaradıldı. İstiqlalına qovuşan <strong>Azərbaycan</strong>ın dövlətmüstəqilliyini, ərazi bütövlüyünü, şəxsiyyət azadlığını, qanunların aliliyini vədemokratiyanı təbliğ edən "<strong>Azərbaycan</strong>"ı yarandı. 1920-ci ilin 27 aprel çevrilişitəkcə ölkənin siyasi sistemini dəyişmədi, həm də jurnalistikasının, mətbuorqanlarının istiqamətlərini sosialist quruculuğuna, həmrəyliyinə yönəltdi, ölkədəyeni tipli qəzetlər, jurnallar nəşr olundu. 70 ildən sonra yenidən <strong>Azərbaycan</strong> özistiqlalını bərpa edərək milli mətbuatın da çağdaş inkişafına başlanıldı.134
Mətbuat tariximizin 1875-1920-ci illərini tədqiq edən zaman müəllifingəldiyi nəticə ondan ibarətdir ki, çağdaş <strong>Azərbaycan</strong> mətbuatının şərəfli tarixi var.Bu tarixin hər bir mərhələsindən yeni jurnalist nəslinin öyrənməli olduğunümunələr və təcrübə kifayət qədərdir. Öz tarixini bilməyən millətin taleyinin sonuacınacaqlı olduğu kimi, öz mətbu irsinə sahiblənməyən, ondan bəhrələnməyənjurnalist də peşəkar ola bilməz. Bəlkə də müəllifin gəldiyi bu qənaətə fərqliyanaşmalar da olacaq, ancaq fakt öz faktlığında qalır. Jurnalistin isə faktdan başqaheç nəyi yoxdur.<strong>Tarixi</strong> mətbuirsimizdən səhifələrRusiyada əvvəlinci türk qəzetəsiHəsən ZərdabiDünyada ittifaq olmasa, heç bir cəmiyyət işi bina tutmaz. Bizim sabiqcəmiyyəti-xeyriyyə bina tutmadığından, teatr oynanan otaq boş qaldığından aşkaroldu ki, müsəlman qardaşlarımızı bir yerə cəm edib, zəmanəyə müvafiqməktəbxanalar açdırıb, küçə və bazarlarda qalan uşaqları oxutmaq olmayacaq.Elmsiz də bu zəmanədə dolanmaq mümkün deyil. Ələlxüsus, bizim yerlərdə ki,qonşularımız elm təhsil edib günü-gündən irəli gedir, bizim əlimizdə olan mülkümalımıza sahib olurlar və bir az vəqtdən sonra biz onlara rəhbərlik edib, onlarınmalını daşımaqdan ötrü kirəkeşlik edəcəyik.Belədə nə qayırmalı? Hər kəsi çağırıram gəlməyir, göstərirəm görməyir,deyirəm qanmayır. Axırda gördüm ki, onları haraylayıb çağırmaqdan, onlarademəkdən başqa bir qeyri-əlac yoxdur. Olmaz ki, mənim sözümü eşidənlərdən heçbir qanun olmasın! Necə ki, bir bulağın suyunun altına nə qədər bərk daş qoysan,bir neçə ildən sonra o su tökülməkdən o bərk daş mürur ilə əriyib deşilir, habeləsöz də ələlxüsus doğru söz, mürur ilə qanmazın başını deşib onun beyninə əsəredər.Belədə mən onları necə görüm və görmək mümkündürmü? Hər kəs özqara sandığının üstə oturub onun içində olana səcdə edir və sandığı doldurmaqfikrindədir. Amma ətrafda müsəlman qardaşlarımız bir-bir düşmənimiz əjdəhanınağzına düşüb yox olduğunu görmək də istəməyir.135
- Page 1 and 2:
AKĠF AġIRLIAZƏRBAYCANMƏTBUATI T
- Page 3 and 4:
Klassiklərimiz mətbuatı insanlar
- Page 5 and 6:
ehtiyac duydu və Tiflisdə rus dil
- Page 7 and 8:
müstəmləkəçilik məqsədləri
- Page 9 and 10:
Cümhuriyyətinin qurulmasının f
- Page 11 and 12:
Cümhuriyyət dövrü mətbuatını
- Page 13 and 14:
möhkəmlətməkdən ibarət idi.
- Page 15 and 16:
evlənsə, xalq həm özündən, h
- Page 17 and 18:
edən bu mətbu nəşrin adının "
- Page 19 and 20:
olmadığını üstüörtülü şə
- Page 21 and 22:
alqışlayan, ona xeyir-dua verib,
- Page 23 and 24:
tapmıram. Özümünkünü yazıram
- Page 25 and 26:
tərəqqiyə mane olması, ədəbiy
- Page 27 and 28:
1907-ci ildə H.Zərdabinin dəfn m
- Page 29 and 30:
1879-cu il yanvar ayının 14-də "
- Page 31 and 32:
daşıyan məqalələrdən çox idi
- Page 33 and 34:
etməyə çalışan Y.Akçuralı ya
- Page 35 and 36:
Cəlalın jurnalın ilk nömrəsin
- Page 37 and 38:
siması kimi təqdim edir, onun və
- Page 39 and 40:
Baxçasarayda İsmayıl bəy Qaspra
- Page 41 and 42:
Yeni mətbuat yaratmaq istəyi K.Ü
- Page 43 and 44:
Azərbaycan və rus dillərində ç
- Page 45 and 46:
edaktoru Viktor Vasilyeviç Kuzmini
- Page 48 and 49:
yaşadığı zamanda və ölümünd
- Page 50 and 51:
aşladı. "Prizıv" gündəlik axş
- Page 52 and 53:
aşlayaraq fabrik və zavodlarda ü
- Page 54 and 55:
əməkdaşlarının istək, arzular
- Page 56 and 57:
M.Şahtaxtlının Əlimərdan bəy
- Page 58 and 59:
M.Şahtaxtlı uzun müddət islamı
- Page 60 and 61:
gətirirlər. Onlar mətbəənin 7
- Page 62 and 63:
üçün" çarizmə və ruslara qar
- Page 64 and 65:
görə isə Əli bəy Hüseynzadə
- Page 66 and 67:
fikrini əsaslandıraraq yazırdı:
- Page 68 and 69:
türklərinə atılan bu böhtanı
- Page 70 and 71:
nurlandırmaqdan başqa, otağın d
- Page 72 and 73:
mübtəla olanların danoslarına b
- Page 74 and 75:
(uçreditelniye sobranie), yəni t
- Page 76 and 77:
uznamələr dəxi yetişmiyor". Qə
- Page 78 and 79:
mənbəyi-feyz və kəmalatdır.
- Page 80 and 81:
olmaq üçün su bir lərəfə axma
- Page 82 and 83:
"Molla Nəsrəddin" jurnalıŞərq
- Page 84 and 85: axışdan ələ alır, ətalət yü
- Page 86 and 87: Cəlil Məmmədquluzadənin təklif
- Page 88 and 89: Bakıya gəldikdən sonra isə M.C
- Page 90 and 91: Sabirin "Mola Nəsrəddin"də ilk
- Page 92 and 93: Azərbaycan ədəbiyyatının görk
- Page 94 and 95: Məşhur karikatura və illüstrasi
- Page 96 and 97: "Azərbaycan"ın bütün saylarınd
- Page 98 and 99: qardaşları"nın mətbəəsində k
- Page 100 and 101: sonlarında işıq üzü gördü. J
- Page 102 and 103: ildə Özünün növbəti kitabı o
- Page 104 and 105: İlk sayda jurnalın üz qabığın
- Page 106 and 107: illərindən başlayaraq Haşım b
- Page 108 and 109: "Səda"nın məsləyinə gəlincə
- Page 110 and 111: Mətbəənin çap etdiyi tərcümə
- Page 112 and 113: vətənə məhəbbət, islam əxlaq
- Page 114 and 115: "Açıq soz"ün 18 yanvar 1918-ci i
- Page 116 and 117: 1914-cü ildə Haşım bəy Vəziro
- Page 118 and 119: məqalələr çap olunur, bu istəy
- Page 120 and 121: * * *Qısa zaman kəsiyində Azərb
- Page 122 and 123: Qəzetin Gəncədə çıxan sonuncu
- Page 124 and 125: mühacirətdə keçirir. O, İstanb
- Page 126 and 127: Cümhuriyyət dövri milli mətbuat
- Page 128 and 129: Bu müxtəlifdilli çeşidli mətbu
- Page 130 and 131: əzilirdin. Küçədən keçəndə
- Page 132 and 133: İkinci bənddə "ancaq məhkəmə
- Page 136 and 137: Belədə qəzetə çıxarmaqdan sav
- Page 138 and 139: yola gedirdim. Elə ki dava başlan
- Page 140 and 141: ülumiri-yaziyyə şöbəsini qurta
- Page 142 and 143: əhlini fars adlandırma yerinə d
- Page 144 and 145: Hürriyyət” sərlövhəli bir b
- Page 146 and 147: arəsindəki şəkilləri əldə d
- Page 148 and 149: "Novoye vremya"nın və sair bu kim
- Page 150 and 151: Amma şükür olsun, Aslan bəy and
- Page 152 and 153: Məsələn, Şeyxülislamovun bu s
- Page 154 and 155: Ümumazərbaycan demokratiyasına m
- Page 156 and 157: Məclisin açılmaq saatı yaxınla
- Page 158 and 159: gərək mətbuat tarixini oxuyub ar
- Page 160 and 161: Amma mədəniyyət yüksəldikcə m
- Page 162 and 163: adlanır, yəni onların alıcılar
- Page 164 and 165: xidmət edən mətbuat həyata keç
- Page 166 and 167: Bu cür qeyri-qanuni əməllər ü
- Page 168 and 169: edilmiş hüquqdan çıxmamağa mə
- Page 170 and 171: 31. Hüseynov Şirməmməd. Mətbu
- Page 172: «Elm və Təhsil» nəĢriyyatın